ಸಣ್ಣ ಸೋಲು ಸಾವಿರಾರು ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಗೆ ದಾರಿ..!

ಅಭಿಮತ

ಕಿರಣಕುಮಾರ ವಿವೇಕವಂಶಿ

ಭಾ ರತದಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಂಶೋಧನೆ ಇಂದು – ನಿನ್ನೆಗೆ ಸೀಮಿತವಾದದ್ದಲ್ಲ. ರಾಮಾಯಣದ ಪುಷ್ಪಕ ವಿಮಾನ ದಿಂದ – ರೈಟ್ ಸಹೋದರರು ವಿಮಾನ ಶೋಧಿಸುವ 8 ವರ್ಷಗಳ ಮೊದಲೇ ವಿಮಾನ ಹಾರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ ಶಿವಕರ್ ಬಾಪುಜಿ ತಲ್ಪಡೆವರೆಗೆ, ಭಾರದ್ವಾಜ ಮುನಿಗಳ ವೈಮಾನಿಕ ಶಾಸದ ನಿರೂಪಣೆಯಿಂದ – ಇಂದಿನ ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (ISRO)ಯ ಧೃವ ಉಪಗ್ರಹ Ü PSLV- C51  ವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿ, ಸುದೀರ್ಘ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

1970ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಉಪಗ್ರಹ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ರೂಪುಗೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಆದರೂ ಸ್ಥಳೀಯ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸ್ಪುಟ್ನಿಕ್ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾರತೀಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಕನಸು ಕಂಡಿದ್ದರು. 1960ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ರೋಹಿಣಿ ರಾಕೆಟ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ, ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಿತು.

ಇಸ್ರೋ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಉದ್ಯಮದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿದ ಖ್ಯಾತ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ಅವರು ಅಹಮದಾಬಾದ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ 25 ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧಕರ ತಂಡವನ್ನು ನೇಮಿಸಿದರು. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಡಾ.ಯು.ಆರ್.ರಾವ್ ಅವರ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ, 100 ಕಿಲೋ ಗ್ರಾಂಗಳಷ್ಟು ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸ್ಕೌಟ್ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನವನ್ನು ಬಳಸಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು.

ಇದು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮಲ್ಟಿಸ್ಟೇಜ್ ರಾಕೆಟ್‌ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು ಮತ್ತು ಕೈಗೆಟುಕುವಂತೆ ಕಾಣಿಸಿತು. 1971ರ ಸಂದರ್ಭ ದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ದೇಶಿ ನಿರ್ಮಿತ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದಾಗ ಜಾಗತೀಕ ಶೀತಲ ಸಮರದ ನಡುವೆ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಅವರಿಗೆ ಮಾಸ್ಕೋದ ರಾಯಭಾರಿ ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಸಂದೇಶ ಕಳುಹಿಸಿದರು. ಇದೇ ವರ್ಷ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈ ಯೋಜನೆಯ ನೇತೃತ್ವವಹಿಸಿದ್ದ ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ತಮ್ಮ 52ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು.

ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಘಾತವಾಗಿದ್ದು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಹಾನಿಯನ್ನೇ ಮಾಡಿತು ಎನ್ನಬಹುದು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ
ಬಾಹ್ಯಾ ಕಾಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಕೆಲಕಾಲ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿತು. ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣೆಯ ವಿವರಗಳನ್ನು ಅಂತಿಮಗೊಳಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಳಂಬಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಮಧ್ಯಂತರ ಇಸ್ರೋ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಎಂ.ಜಿ.ಕೆ ಮೆನನ್ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಫೆಬ್ರವರಿ 1972 ರಲ್ಲಿ
ತಿರುವನಂತಪುರದಲ್ಲಿ ಸೋವಿಯತ್ ರಷ್ಯಾ ಜತೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು.

ನಂತರ ಅಂದಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಯೋಜನೆ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸಿದರು – ಇದಕ್ಕೆ ಉಪಗ್ರಹ ವಿನ್ಯಾಸದ ಉಸ್ತುವಾರಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ರಾವ್ ಅವರು ಅಂದಾಜು US 3.9 ಮಿಲಿಯನ್, ಮತ್ತು ಉಡಾವಣೆಯನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸಲು ಕನಿಷ್ಠ ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯದಲ್ಲಿ US 1.3 ಮಿಲಿಯನ್ ಅಂದಾಜು ಖರ್ಚು ತಗಲುವುದೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದರು. ಆರ್ಯಭಟವು ಭಾರತ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮೊದಲ ಮಾನವರಹಿತ ಭೂಮಿಯ ಉಪಗ್ರಹವಾಗಿದ್ದು, ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸಮೀಪ ಪಿಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಆದರೆ ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದಿಂದ ರಷ್ಯಾದ ನಿರ್ಮಿತ ರಾಕೆಟ್‌ನಿಂದ 1975ರಲ್ಲಿ ಉಡಾವಣೆ ಯಾಯಿತು.

ಆರ್ಯಭಟ 360 ಕಿಲೋಗ್ರಾಂಗಳಷ್ಟು ತೂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಭೂಮಿಯ ಅಯಾನುಗೋಳದಲ್ಲಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಲು, ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಬರುವ ಗಾಮಾ ಕಿರಣಗಳು, ಮತ್ತು ಎಕ್ಸರೆ ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ತನಿಖೆ ನಡೆಸುವ ಉದ್ದೇಶ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಉಪಗ್ರಹದ ವಿದ್ಯುತ್ ಶಕ್ತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾದ ಕಾರಣ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಐದನೇ ದಿನದಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಸ್ವಿಚ್ ಆಫ್ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು.

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಉಪಯುಕ್ತ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಐದು ದಿನಗಳ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಬಾಹ್ಯಾ ಕಾಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ದೇಶದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೆಗ್ಗುರುತಾಗಿ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಭಾರತ ದಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಂಶೋಧನೆ ಇಂದು – ನಿನ್ನೆಗೆ ಸೀಮಿತವಾದದ್ದಲ್ಲ. ರಾಮಾಯಣದ ಪುಷ್ಪಕ ವಿಮಾನದಿಂದ – ರೈಟ್ ಸಹೋದರರು ವಿಮಾನ ಶೋಧಿಸುವ 8 ವರ್ಷಗಳ ಮೊದಲೇ ವಿಮಾನ ಹಾರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ ಶಿವಕರ್ ಬಾಪುಜಿ ತಲ್ಪಡೆವರೆಗೆ, ಭಾರದ್ವಾಜ ಮುನಿಗಳ ವೈಮಾನಿಕ ಶಾಸದ ನಿರೂಪಣೆಯಿಂದ – ಇಂದಿನ ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋ ಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (ISRO)ಯ ಧೃವ ಉಪಗ್ರಹ PSLV- C51 ವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿ, ಸುದೀರ್ಘ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.