ಈ ತ್ಯಾಜ್ಯ
ಶ್ರೀನಿವಾಸಲು
ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಜನರ ಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿ ವೃದ್ಧಿಸಿರುವುದು ಹಾಗೂ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಜಾಹೀರಾತುಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರಚಾರ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಅವಲಂಬನೆ, ಆಯ್ಕೆ ಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಮತ್ತುಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ‘ಅಗತ್ಯ’ ಸರಕುಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಖರೀದಿಸತೊಡಗಿದ್ದಾರೆ.
ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಉಪಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ಯಂತ್ರೋಪಸಾಧನಗಳು ಬಳಸಲು ಅನರ್ಹವಾದಾಗ ಅಥವಾ ಅವಧಿ ಮುಗಿದಾಗ ಸಹಜವಾಗಿ ಅವೂ ತ್ಯಾಜ್ಯ (ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ)ವಾ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಪ್ರಗತಿ ಆಗುತ್ತಿದೆ.
ಹೊಸ ಹೊಸ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆ ಆಘುತ್ತಿದೆ. ಬ್ರಾಂಡ್‌ಗಳ ಬಲವಾದ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ತಂತ್ರೋ ಪಾಯಗಳು ಜಾರಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಇದೆಲ್ಲದರಿಂದಾಗಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಸರಕುಗಳನ್ನು ಬಳಕೆದಾರರು ತ್ವರಿತಗತಿಯಲ್ಲಿ ಬದಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇ ಮನೋಭಾವ ಸರಕುಗಳ ಬಳಕೆಯ ಅವಧಿ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಪರಿಣಾಮ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ವಸ್ತುಗಳೆಲ್ಲವೂ ಬಳಕೆಯ ಅವಧಿಯನ್ನು ಮೀರಿದ ನಂತರ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಎರಡು ಮೂರು ದಶಕಗಳ ಹಿಂದೆ, ಒಂದು ಕುಟುಂಬವು ದೂರದರ್ಶನ, ರೆಫ್ರಿಜರೇಟರ್, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮುಂತಾದ ಗೃಹೋಪಯೋಗಿ ಉಪಕರಣಗಳ ಏಕ ಘಟಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಇಂಥ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಐಷಾರಾಮಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಇವನ್ನು ಕನಿಷ್ಠ ೨೦ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಅಥವಾ ಉಪಕರಣವು ದುರಸ್ತಿ ಆಗದಷ್ಟು ಹಾಳಾಗುವವರೆಗೂ ಬದಲಿಸಲು ಹೋಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿ ವೃದ್ಧಿಸಿರುವುದು ಹಾಗೂ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಜಾಹೀರಾತುಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರಚಾರ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಅವಲಂಬನೆ, ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಆಯ್ಕೆ ಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್/ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ‘ಅಗತ್ಯ’ ಸರಕು ಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ (ಮೊಬೈಲ್, ಲ್ಯಾಪ್‌ಟಾಪ್, ಗೃಹೋಪಯೋಗಿ ವಸ್ತು ಮತ್ತು ಇತರ ಪರಿಕರ ಸಾಧನಗಳು) ಜನರು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಖರೀದಿಸತೊಡಗಿ ದ್ದಾರೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕರೊಂದಿಗೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈಗ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಕಂಪನಿಗಳು ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ. ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಲೋಹಗಳು, ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಗಳು, ಕ್ಯಾಥೋಡ್‌ರೇ ಟ್ಯೂಬ್‌ಗಳು, ಮುದ್ರಿತ ಸರ್ಕೀಟ್ ಬೋರ್ಡ್, ಕೇಬಲ್ ಮುಂತಾದವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವು ವಿಷಕಾರಿ ಮತ್ತು ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಹಾಗೂ ಅಪರೂಪದ-ಭೂಮಿಯ ಲೋಹ ಮತ್ತು ಮಿಶ್ರ ಲೋಹಗಳಾದ ಸತು, ಚಿನ್ನ, ಬೆಳ್ಳಿ, ದ್ರವ ಹರಳುಗಳು ಮುಂತಾದ ಪಾಲಿಮರಿಕ್ ಸಾವಯವ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು, ಲಿಥಿಯಂ, ಪಾದರಸ, ನಿಕಲ್, ಪಾಲಿಕ್ಲೋರಿನೇಟೆಡ್ ಬೈಫಿನೈಲ್‌ಗಳು (ಪಿಸಿಬಿಗಳು), ಸೆಲೆನಿಯಮ್, ಆರ್ಸೆನಿಕ್, ಬೇರಿಯಮ್, ಬ್ರೋಮಿ ನೇಟೆಡ್ ಜ್ವಾಲೆಯ ನಿವಾರಕಗಳು, ಕ್ಯಾಡ್ಮಿಯಮ್, ಕ್ರೋಮ್, ಕೋಬಾಲ್ಟ್, ತಾಮ್ರ ಮತ್ತು ಸೀಸ ಮುಂತಾದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.
ಸರಿಯಾದ ವೈಯಕ್ತಿಕ ರಕ್ಷಣಾ ಸಾಧನಗಳು ಮತ್ತು ಕಂಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಲ್ಲದೆ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಣೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಮಾನವ, ಪ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ಮೇಲೆ ಅಪಾರ ಅಪಾಯವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ನಂತರ ಭಾರತವು ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಮೂರನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ದೇಶವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ಆತಂಕಕಾರಿಯಾದ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದ ಇತರ ದೇಶಗಳಿಂದ ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.ಇದರಲ್ಲಿ, ಶೇ.೨ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ತೆರೆದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಡಂಪ್‌ಸೈಟ್) ಸುರಿಯಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಇದು ಅಂತರ್ಜಲ ಮಾಲಿನ್ಯ, ಮನುಷ್ಯನ ಅನಾರೋಗ್ಯ, ವಿಷಯುಕ್ತ ಪರಿಸರ, ಭಾರೀ ಲೋಹಗಳ ಶೇಖರಣೆಯಂತಹ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಮರುಬಳಕೆ ವಲಯವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಡ ಕೊಳೆಗೇರಿ ನಿವಾಸಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಅನೌಪಚಾರಿಕ ವಲಯದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಈ ವಲಯವು ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಲೇವಾರಿ ಮಾಡಲಾದ ಮೌಲ್ಯಯುತ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಇವರು ಸಂಗ್ರಸುತ್ತಾರೆ. ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಮರುಬಳಕೆದಾರರು ತೆರೆದ ದಹನ, ಆಸಿಡ್-ಲೀಚಿಂಗ್ ಮುಂತಾದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಉಪಕರಣಗಳ ದುರಸ್ತಿ ಅಂಗಡಿಗಳು, ಬಳಸಿದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮರು ತರಕರು, ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಪೋರ್ಟಲ್ ಮಾರಾಟಗಾರರು ಮುಂತಾದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್‌ನ ಮರುಬಳಕೆಯ ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಘಟಕಗಳು ಮರುಬಳಕೆ ಮತ್ತು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತವೆ.
ಆಸಕ್ತಿದಾರ ನಿಯಂತ್ರಕ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಅಧಿಕೃತ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಕರಿಂದ ಕನಿಷ್ಠ ಪ್ರಯತ್ನಗಳೊಂದಿಗೆ, ಅಂತಹ ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ಮರುಬಳಕೆ ವಲಯವನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಚಾನೆಲ್ ಆಗಿ ಮಾಡಬಹುದು, ಈ ಪ್ರಯತ್ನವು ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಹಕರು ಮತ್ತು ಮರುಬಳಕೆದಾರರ ಒಟ್ಟಾರೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ಮಾಣದ ಹೊರೆಯನ್ನುತೀವ್ರವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಲ್ಲದು. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ವಸ್ತುಗಳ ಆರಂಭಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಉಪಕರಣಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀವನ ಚಕ್ರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತವಾದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮಾನಿಟರಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು ಅವಶ್ಯಕ.
ಪ್ರಸ್ತುತ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಬೇರ್ಪಡಿಸುವ ಉಪಕರಣ ಕೇಂದ್ರಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಮರುಬಳಕೆ ಮತ್ತು ನವೀಕರಣ ಮಾಡುವ ೧೪೬ ಅಧಿಕೃತ ಕೇಂದ್ರಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ೮೬ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಸುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ೨೪ ಇನ್ನೂ ಕಾರ್ಯಾರಂಭ ಮಾಡಬೇಕಿದೆ. ೨೦೨೦-೨೧ನೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೬೦ಸಾವಿರ ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಟನ್ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಉಪಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ೪೦,೨೫೦ ಮೆಟ್ರಿಕ್‌ಟನ್ ಗ್ರಾಹಕ ವಿದ್ಯುತ್ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಸಂಗ್ರಸಲಾಗಿದೆ.
ಕಬ್ಬಿಣ, ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್, ನಾನ್–ರಸ್ ಲೋಹಗಳು, ಕೇಬಲ್‌ಗಳು, ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ, ತಾಮ್ರ, ಹಿತ್ತಾಳೆ, ರಬ್ಬರ್, ಗಾಜು, ಸಿಎ-ಎಲ್ ಮುಂತಾದ ಒಟ್ಟು ೨೬,೮೦೦ ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟು ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಮರುಬಳಕೆ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಂದ ಸಂಗ್ರಸಲಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸಂಗ್ರಹಣಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಲೋಹಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮರುಪಡೆಯವಿಕೆಯನ್ನುಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಹಾಗೂ ಸರಿಯಾಗಿ
ವರ್ಗೀಕರಿಸಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.
ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿಯೇ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ವಿಸ್ತೃತ ಉತ್ಪಾದಕರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ (ಇಪಿಆರ್) ಗುರಿಗಳ ಸೇರ್ಪಡೆಯೊಂದಿಗೆ ೨೦೧೬ರಲ್ಲಿ ಮರು-ಅಧಿಸೂಚನೆ ಹೊರಡಿಸಲಾಯಿತು. ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುವವರು ಮರು ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಕೇವಲ ಶೇ. ೧೦ರಿಂದ ೧೫ ಪಾಲು ಮಾತ್ರ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರಲ್ಲದೆ, ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಅನೌಪಚಾರಿಕ ವಲಯವು ಶೇ.೮೫ ರಿಂದ ೯೦ ಪಾಲನ್ನು ಹೊರುವಷ್ಟು ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ.
ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿಯಮಗಳ ೨೦೧೭-೧೮ರ ಇಪಿಆರ್ ಯೋಜನೆ ಪ್ರಕಾರ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಹಂತವಾರು ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಗುರಿಯು ಉತ್ಪಾದನೆ ಪ್ರಮಾಣದ ತೂಕಕ್ಕೆ ಶೇ.೧೦ರಷ್ಟು ಆಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ೨೦೨೩ವರೆಗೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಶೇ.೧೦ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಬೇಕು, ೨೦೨೩ರ ನಂತರ ಇಪಿಆರ್ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಶೇ.೭೦ ಗುರಿಯನ್ನು ನಿಗದಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣಾ
ವಲಯವದ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹಿಂದುಳಿದಿದೆ. ಅನೌಪಚಾರಿಕ ವಲಯಗಳನ್ನು ಔಪಚಾರಿಕ ವಲಯಗಳೊಂದಿಗೆ ತರಲು ಸಮರ್ಥ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್, ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಜಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿ ಸುವ ಮೂಲಕ ಈ ಕೊರತೆಯನ್ನು ನೀಗಲು ಆದ್ಯತೆಯ ಕ್ರಮಗಳ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಇಂತಹ ಪ್ರಯತ್ನವು ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಬಡಜನರಿಗೆ ಯೋಗ್ಯ ಜೀವನೋಪಾಯ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ವಿಷಯುಕ್ತ ಪರಿಸರ, ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯ ಅವಲಂಬನೆ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸಮರ್ಪಕ ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯು ಸಂಪನ್ಮೂಲ ದಕ್ಷತೆ, ಮಾಲಿನ್ಯ ಮತ್ತು ತ್ಯಾಜ್ಯದಲ್ಲಿನ ಕಡಿತ, ದೀರ್ಘಾವಧಿ ಬಳಕೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿನ ಅಮೂಲ್ಯ ಮತ್ತು ಅಪರೂಪದ ವಸ್ತುಗಳ ಮರುಪಡೆಯುವಿಕೆ, ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಉತ್ತೇಜನ/ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯ ಮರುಬಳಕೆ ಉದ್ಯಮದ
ಕಾಸ, ಆ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಔಪಚಾರಿಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಇದು ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಜಾಲಬಂಧ ವಿನ್ಯಾಸ ದಡಿ ಬದಲಾವಣೆ ತರುವುದಾದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥತೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾದರಿಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತ ಬಳಕೆ ಸಹ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸಾಕಷ್ಟು ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ವಿದ್ಯುತ್ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಬಳಕೆಯ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳಲ್ಲಿನ ದ್ವಿತೀಯಕ ವಸ್ತುಗಳ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಶಕ್ತಿಯು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಅಗಾಧ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ತರಲಿದೆ. ಉಕ್ಕು, ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ, ತಾಮ್ರ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್‌ಗಳಂತಹ ದ್ವಿತೀಯ ವಸ್ತುಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ವಸ್ತುಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸುವೆ. ಒಂದೇ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ವ್ಯಾಪಕ ವಾಗಿ ಹರಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ದೇಶದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಪರಿ ವರ್ತನೆಯಿಂದ ಈ
ಕ್ಷೇತ್ರ ಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಸಾಧ್ಯ ವಾಗಲಿದೆ. ಇ-ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ ವಿಭಜನೆ ಮಾಡುವ ಬೃಹತ್ ಕಾರ್ಮಿಕ ಬಲದ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವನ್ನು ಭಾರತ ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ದಕ್ಷತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಸುಧಾರಿತ ಮರುಬಳಕೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿನ ಹೂಡಿಕೆ ಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ಸೇರಿಸಬಹುದು.
ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ವಲಯದಲ್ಲಿನ ಈ ಪರಿವರ್ತನೆಯು ಭಾರತೀಯ ಉತ್ಪಾದಕರು, ಗ್ರಾಹಕರು, ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
(ಲೇಖಕರು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಮಾಲಿನ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ)
