ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ರಾಮಾಯಣದ ಓದು

ದಾಸ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್‌

ಟಿ.ದೇವಿದಾಸ್

dascapital1205@gmail.com

ರಾಮಾಯಣ- ಮಹಾಭಾರತ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ಈ ದೇಶದ ಮೂಲಧಾತುಗಳು. ಇವುಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯಜ್ಞಾನವೂ ಇಲ್ಲದ ಭಾರತೀಯನಿಲ್ಲ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿರುವ ಜೀವನಮೌಲ್ಯಗಳೇ ಭಾರತೀಯರ ನಿತ್ಯಬದುಕಿನಲ್ಲೂ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿವೆ.

ಮನುಷ್ಯ ಬದುಕಿಗೊದಗಬೇಕಾದ ನೈತಿಕಮೌಲ್ಯಗಳು ಇವುಗಳಲ್ಲಿವೆ. ರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯವಾದರೆ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಆದ್ಯಕವಿಯೂ ಆಢ್ಯಕವಿಯೂ ಆದ ಮೇರು ಕವಿ. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣವನ್ನೇ ಆಧರಿಸಿ ನೂರಾರು ವಿಮರ್ಶೆಗಳು ದೇಶಭಾಷೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಇದು ವಾಲ್ಮೀಕಿಯ ಪ್ರತಿಭಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಜಾಗತೀಕರಣಕ್ಕೆ ಮುಖಾಮುಖಿಯಾಗಿ ಬದುಕುವ ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲೂ ಮಹಾ ಕಾವ್ಯಗಳು ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಆಕ್ರಮಣ ವನ್ನೆದುರಿಸಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಜಗತ್ತಿನ ಯಾವ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳಿಗೂ ಈ ಶಕ್ತಿಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿಲ್ಲ.

ಸಂಸ್ಕೃತದ ಅಭಿಜಾತವೆಂಬ ಕಾಳಿದಾಸ, ಭವಭೂತಿ, ಭಾಸ, ಹರ್ಷ, ಬಾಣಭಟ್ಟ, ಶೂದ್ರಕರೇ ಮುಂತಾದವರ ಕಾವ್ಯನಾಟಕಗಳೂ ವಿಮರ್ಶೆಗೊಳಪಟ್ಟು ಅವುಗಳ ಶ್ರೇಷ್ಠಾಂಶಗಳು ಬದುಕಿನ ಗತಿಬಿಂಬಕ್ಕಿಳಿದಿವೆ. ವಿಮರ್ಶೆ ಯೆಂಬುದು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರ ಮಾರ್ಗವೇ ಹೊರತು ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದ್ದಲ್ಲ. Plot Constru ction ಮತ್ತು Characterisation ಎಂಬೆರಡು ಕೋನಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಗ್ರೀಕ್ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ವಿಮರ್ಶಿಸಿ ಪೋಷಿಸಿದವ ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್. ಭಾರತೀಯ ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ವಿಮರ್ಶೆಯ ಹಂಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲವೂ ಅಭಿಜಾತವೇ ಆಗಿದ್ದವು. ಸುಸೂತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಸುಖಾಂತ್ಯವಿರುವ ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ದುರಂತದ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಲ್ಲ.

ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ದುರಂತವೂ ಮೌಲ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಪತಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇನ್ನೊಬ್ಬನನ್ನು ಕೂಡುವುದು ಅವರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಪತಿಯೇ ದೇವರೆನ್ನುವ ಮೌಲ್ಯಗಳಿಗೆ ಯಾವ ವಿಮರ್ಶೆಯ ಹಂಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಸಾಹಿತ್ಯದ ನೆಲೆಯಲ್ಲೂ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರ ಬಹುಪಾಲು ಕೃತಿಗಳು ಬದುಕಿನ ಗತಿಗೆ ಅನುಸಂಧಿಸಲಾರವು. ಬದುಕಿ ನಲ್ಲಿ ಋಜುಮಾರ್ಗವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಇವು ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡಲಾರವು. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಯ ವಿಮರ್ಶೆಗೊಳಪಡಿಸಿ ಅಪಸವ್ಯಗೊಳಿಸಿ, ಅಪದ್ಧಗೊಳಿಸಿ ಹೊರಗಿನ ಮಾಲಿನ್ಯವನ್ನು ನಮ್ಮ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳಿಗೆ ತುಂಬುವ ದುಸ್ಸಾಹಸದ ದುಷ್ಟವ್ಯೂಹ ಬೆಳೆಯುತ್ತಲೇ ಇದೆ.

ಹಾಗಂತ ವಿಮರ್ಶಿಸಬಾರದೆಂದಲ್ಲ. ಪ್ರಾಚೀನರು ಮನುಕುಲದ ಔನ್ನತ್ಯವನ್ನು ನಾಶಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಯಾವುದನ್ನೂ ರಚಿಸಲಿಲ್ಲ. ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನವೂ ಕಾಣದ ಜಗತ್ತನ್ನು ಕಂಡು ಕಾಣಿಸಿದ ಹಿರಿಮೆಯವರದ್ದು. ಕಾವ್ಯಕೃತಿಗಳನ್ನೋದಿ ಕೈಮುಗಿದು ಭಯ-ಭಕ್ತಿ ತೋರುವ ಭರದಲ್ಲಿ ಏನೂ ಲಾಭ ಪಡೆಯದೆ ಆತ್ಮವಂಚನೆ ಯನ್ನೂ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು. ಸಮಕಾಲೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳ ಪ್ರಸ್ತುತತೆಯನ್ನರಿಯುವುದು ಹಾಗೂ ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ಹಿನ್ನೆಲೆ, ವೈದಿಕ
ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯ, ಶ್ಲೋಕಾರ್ಥ, ಇಂಗಿತ, ಅವುಗಳ ರಸ, ಧ್ವನಿ, ಅಲಂಕಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯುವುದು- ಎರಡೂ ಬಹುಮುಖ್ಯವೇ.

ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಯ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತು ಸಿಲುಕಿದೆ. ಕೇವಲ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಗತಿ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಾಪಾರ-ವಾಣಿಜ್ಯೋದ್ಯಮಗಳ ಅರಿವಾದರೆ ಸಾಲದು. ಧರ್ಮಾಂಧತೆಯ ಕ್ರೂರ ಶಕ್ತಿ, ಅದರ ವಿಕೃತ ಮುಖಗಳು, ನಾನು ಮಾತ್ರ ಬದುಕಬೇಕೆಂಬ ವಿಷಮ, ಮೃತ್ಯು ಸದೃಶ ಮತೀಯತೆ, ಮಾರೀಚ ರಾವಣ ಕಂಸ ದುರ್ಯೋಧನ ನರಕ ತಾರಕರೇ ಮುಂತಾದ ವೇಷಗಳನ್ನರಿತು ನಿಗ್ರಹಿಸದೆ ಕೇವಲ ಬೇಲಿಯನ್ನು ಭದ್ರಗೊಳಿಸಿದರೆ ಯಾವ ಸಾಧನೆಯೂ ಫಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಮನ್ನಿಸಿ ಔದಾರ್ಯದ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನಿಡುವ ಸೋಗಿನ ಬದುಕಿಗೆ ವಿರಾಮ ಹಾಕಬೇಕಿದೆ.

ಕೇಡಿನ ಅರಿವಿಲ್ಲದೊಳಿತಿಗೆ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ. ಭಾರತವನ್ನು ಸಹಸ್ರವರ್ಷಗಳ ದಾಸ್ಯಕ್ಕೆ ನೂಕಿದ್ದೇ ಈ ಅನಿಷ್ಟ ಪರಾಖದ ನಮ್ಮ ಔದಾರ್ಯ. ಪ್ರಾಚೀನ ಋಷಿಪರಂಪರೆ ಯಂತೆ ಬಿಸಿರಕ್ತ ಸಂಚಲನೆ ಗೊಂಡು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಧೋರಣೆಯ ಕಾಯಕಲ್ಪ ಸಿದ್ಧವಾಗಬೇಕಿದೆ. ರಾಮಾಯಣದ ಅಂದಿನ ಸಂದರ್ಭವನ್ನೂ ಸರಿಹೊತ್ತಿನ
ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಅವಲೋಕಿಸಬೇಕಿದೆ. ರಾಜಕೀಯವೆಂಬುದು ಮಾರೀಚನಂತೆ. ಬಿಟ್ಟರೂ ಬಿಡದು. ರಾಮ 14 ವರ್ಷ ಕಾಡಿಗೆ ಹೋಗಲಿ ಎಂದಷ್ಟೇ ಕೈಕೆ ದಶರಥನಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದ್ದಳು. ಮಾರೀಚನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲಿ ಎಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಮಾರೀಚ ವಧೆಯಾಯಿತು. ಮಾರೀಚ ಪ್ರಕರಣವೊಂದು ಆಗದಿದ್ದರೆ ರಾಮಾ ಯಣವೇ ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.

ಮಾರೀಚ ಕೇವಲ ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ರೂಪವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅದರ ಹಿಂದಿರುವ ರಾಮನಿರ್ನಾಮದ ಹುನ್ನಾರದ ದುಷ್ಟಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅರಿಯದೇ ಹೋದರೆ ರಾವಣ ಕಾಣಲಾರ. ಜಗತ್ತನ್ನು ಕಾಡುವ ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಯ ಹಿಂದೆ ರಾವಣ- ದುರ್ಯೋಧನ ನಂಥವರ ವ್ಯೂಹವನ್ನು ಕಾಣಬೇಕಿದೆ. ಇಲ್ಲದೆ ಹೋದರೆ ಚಿನ್ನದ ಜಿಂಕೆ ಯನ್ನು ಕಂಡು ಸೀತಾಮಾತೆ ಮರುಳಾದಂತೆ ಮರುಳಾಗಿ ಮಾರೀಚನ ಜಾಲಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿ ಹಿಂದೆ ಅನುಭವಿಸಿದ ಕೆಟ್ಟದಿನಗಳನ್ನು ಕಾಣಬೇಕಾದೀತು. ರಾವಣ ಸ್ವರೂಪೀ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಬೇಕಿದೆ. ಇದು ನಮ್ಮನ್ನಾಳುವವರನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಎಚ್ಚರಿಸಬೇಕು. ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ಸಾಲದು. ಕೆಡುಕನ್ನೂ ಹುಡುಕಬೇಕು. ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ, ಪ್ರಭುತ್ತ್ವಕ್ಕೆ ಇದುವೇ ಮುಖ್ಯ.

ನರನೂ ನಾರಾಯಣನೂ ಆಗಿದ್ದ ಶ್ರೀರಾಮ ಮಾರೀಚನ ಮಾಯದ ಬಲೆಗೆ ಬೀಳಲಿಲ್ಲವೆ? ರಾವಣನೊಂದಿಗಿನ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿ ಪ್ರಾಣೋ ಪವೇಶಕ್ಕೂ ಮುಂದಾಗಲಿಲ್ಲವೆ? ರಾಮಾಯಣ ನಡೆಯಲು ಪ್ರಕಟ ಮಾರೀಚ ಎಷ್ಟು ಕಾರಣವೋ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಬಲ ಕಾರಣವಿದೆ. ಅದು ಶೂರ್ಪನಖೀ ಮೂಲದ್ದು. ದುಷ್ಕಾಮ ದಿಂದ ಒಲಿದು ಬಂದ ಸ್ತ್ರೀಶಕ್ತಿ. ಇದರ ಮೂಲವಿರುವುದು ರಾವಣ ಹೆಣೆದ ಮಾಯಾಜಾಲದಲ್ಲಿ. ಅಚ್ಚರಿಯೆಂದರೆ, ರಾವಣ ಸತ್ತಾಗಲೂ ಇವಳು ಅಳುವುದಿಲ್ಲ. ದುರ್ಯೋಧನ ಸತ್ತ ಮೇಲೂ ಚಿರಂಜೀವಿಯಾಗುಳಿದು ಊರೂರು ಅಲೆಯುವ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನಿಗೂ, ಇವಳಿಗೂ ಏನು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ.

ಶೂರ್ಪನಖಿಯ ಮುಗ್ಧ ಕಾಮದಾಹಕ್ಕೆ ಅವಳ ಮೂಗನ್ನು ಕೊಯ್ಯುವುದೇ ಎಂಬಷ್ಟು ಅವಳ, ಅವಳ ಹಿಂದಿರುವ ದುಷ್ಟವ್ಯೂಹ ಸಹಾನುಭೂತಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತ ದೆಯೆಂದರೆ ಈ ವಂಚನೆಯ ಜಾಲದ ಸಾಫಲ್ಯವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಬಹುದು!

ಎಷ್ಟು ವಿಚಿತ್ರ ನೋಡಿ: ತಾಟಕೆಯನ್ನು ಕೊಂದ ರಾಮ ಶೂರ್ಪನಖಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲಿಲ್ಲ. ಅಹಲ್ಯೆಯ ನ್ನುದ್ಧರಿಸಿದ ರಾಮ ಶೂರ್ಪನಖಿಯನ್ನುದ್ಧರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಜನ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ 14 ಸಾವಿರ ಸೈನಿಕರನ್ನೂ ಕೊಂದ ರಾಮ ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆಯಲ್ಲಿ ವಾಲಿಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕೊಂದ; ಅದೂ ವಿವಾದದ ತೆರದಿ! ವಾನಪ್ರಸ್ಥನಾಗಿಯೂ ತಪಸ್ವಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಉಟ್ಟಬಟ್ಟೆಯ ಕಾಡಿಗೆ ಹೋದ ರಾಮನಿಗೆ ಬಿಲ್ಲುಬಾಣ ಗಳ ಅಗತ್ಯವೇನಿತ್ತು? ಕಾಡಿನಲ್ಲಿದ್ದೂ ರಾಜಕಾರಣವೇಕೆ ಬೇಕಿತ್ತು? ದುರ್ಬಲನಾದ
ಸುಗ್ರೀವನ ಸಖ್ಯ ಬೆಳೆಸಿ ಸೀತಾನ್ವೇಷಣೆಗೆ ಮುಂದಾದ ರಾಮ ಬಲಾಢ್ಯನಾದ ವಾಲಿಯ ಸಹಾಯ ವನ್ನೇಕೆ ಯಾಚಿಸಲಿಲ್ಲ? ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತೇಲಿಸಿ ಸೇತುವೆ ಕಟ್ಟಿದವನಿಗೆ ಕಪಿಗಳ ಸಹಾಯ ಬೇಕಿತ್ತೇ? ಅದು ಬಿಡಿ.

ರಾಮನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಭರತ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕಳಿಸಬಹು ದಿತ್ತಲ್ಲವೆ? ರಾವಣನನ್ನು ಕೊಂದ ರಾಮನಿಗೆ ವಿಭೀಷಣನ ಮೇಲೇಕೆ ಮೃದುತ್ವ ಹುಟ್ಟಿತು? ಶಂಭೂಕ ವಧೆಗೆ ಏನರ್ಥ? ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ನೆರಳಿನಂತೇ ಇದ್ದ ಲಕ್ಷ್ಮಣನನ್ನೇಕೆ ಗಡೀ ಪಾರು ಮಾಡಿದ? ಆತ್ಮಾನಂ ಮಾನುಷಂ ಮನ್ಯೇ ರಾಮಂ ದಶರಥಾತ್ಮಜಂ- ಎಂದಷ್ಟೇ ಹೇಳಿಕೊಂಡ ರಾಮನ ಜೀವನವನ್ನು ಕೇವಲ ನರನಾಗಿ ಮಾತ್ರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವೇ? ಎಷ್ಟೇ ಆಳಕ್ಕಿಳಿದು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದರೂ ಕೊನೆಗೊಂದು ನಿಚ್ಚಳ
ದೈವೀ ಅಂಶವನ್ನು ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಬಿಗಿಯಾದ ಬಂಧದಲ್ಲಿಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಅದೊಂದು ಗಾಢಾಧ್ಯಾತ್ಮ. ಇದಿಲ್ಲದೆ ಮನುಷ್ಯತ್ವಕ್ಕೆ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕಥೆಯನ್ನಷ್ಟೇ ಓದುವ ವರಿಗೆ ಈ ಗಾಢತೆಯರಿವಾಗದು. ಕೇವಲ ಕಾವ್ಯಪ್ರೌಢಿಮೆಯನ್ನು ಕಾಣು ವವರಿಗಿಲ್ಲಿರುವ ದೈವೀಮರ್ಮಗಳು ಕಾಣಲಾರವು.

ಆಲೋಚಿಸಿ: ರಾಮನ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕಕ್ಕೆ ಸಕಲ ಸಿದ್ಧತೆಗಳು ನಡೆದಿದ್ದವು. ಆದರೆ ದೈವೀವಿಲಾಸ ಬೇರೆಯೇ ಇತ್ತು. ಪಾದುಕಾ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ನಡೆದೇ ಹೋಯಿತು. ರಾಮ ವನವಾಸಿಯಾದ. ದಶರಥ ಮಾಡಿದ ನಿರ್ಣಯ, ವರದಾನ ತಪ್ಪು ಎಂದು ರಾಮನಿಗೂ ಗೊತ್ತು. ಅದನ್ನಾಗಲೇ ನಿವಾರಿಸಬಹುದಿತ್ತು. ಅ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿಯೂ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ರಾಮ ಕಾಡಿಗೆ ಹೊರಟ. ರಾಮನ ಧರ್ಮಪ್ರಜ್ಞೆಗೆ ಸಾಟಿಯಿದೆಯೇ? ಬಾಳಿಬದುಕಿ ಸಂಸಾರದ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನೂ ಅನುಭವಿಸಿ ಮಕ್ಕಳು-ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳನ್ನೂ ಪಡೆದು ಜೀವನಸಂಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬೇಕಾದ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಬಾಲಕ ರಾಮ ಹೊರಟೇಬಿಟ್ಟ.

ವಾರ್ಧಕೇ ಮುನಿವೃತ್ತೀನಾಂ ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ ಕಾಳಿದಾಸ ರಘುವಂಶದಲ್ಲಿ. ಇಕ್ಷ್ವಾಕು ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದು. ಪಿತೃವಾಕ್ಯ ಪರಿಪಾಲನೆಗಾಗಿ ವನವಾಸಕ್ಕೆ ಹೊರಟುನಿಂತ ರಾಮನನ್ನು ಸೇರಿರುವರೆಲ್ಲರೂ ಅಚ್ಚರಿಗೊಂಡು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಭರತನು ಬಲುಗಂಭೀರವಾಗಿಯೇ ರಾಮನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಯಾವುದಕ್ಕೂ
ರಾಮ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲ, ಉತ್ತರಿಸುವುದೂ ಇಲ್ಲ; ಭರತನ ಮಾತಿನಲ್ಲಿರುವ ಸತ್ಯವನ್ನು ಅರಿತೂ! ಹಾಗಾದರೆ ರಾಮನಡೆಯ ಮರ್ಮವೇನು? ಇಷ್ಟೇ: ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರರಕ್ಷಣೆ. ದುಷ್ಟ ದಮನ. ದುಷ್ಟಸಂಹಾರ. ಸಾತ್ವಿಕತನದ ಉಳಿವು. ಆಮೇಲೆ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ. ಸ್ವಂತದ್ದನ್ನು ಬಿಟ್ಟಾಗಲೇ ಸಂತನಾಗುವುದು. ರಾಮನ ಮನದಿಂಗಿತವೇ ಹೀಗಿತ್ತೆನ್ನುತ್ತದೆ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣ. ಅಂತೂ ವನವಾಸವೆಂಬುದು ರಾಮನೊಳಿತಿಗಾಗೇ ಆಯಿತು.

ದಶರಥನಿಗಿದ್ದ ಮುನಿ ಶಾಪದರಿವು ಕೈಕೇಯಿಗೆ ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ಅದು ರಾಮನ ಅಂತ್ಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯಾಗಬಾರದೆಂಬ ಉದ್ದಿಶ್ಯವೂ ಇತ್ತು. ಅರಾಜಕತೆ ಸೃಷ್ಟಿ ಯಾಗದಂತೆ ರಾಮನ ಪಾದುಕೆಯನ್ನಿಟ್ಟು ಭರತ ಅಯೋಧ್ಯೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದ. ರಾಮನ ವನವಾಸವೂ ಭಾರತದ ಪಾಲಿಗೆ ಹಿತವನ್ನೇ ನೀಡಿತು. ದುಷ್ಟ
ಸಂಹಾರ- ಶಿಷ್ಟರಕ್ಷಣೆಯಾಯಿತು. ರಾವಣ ಸಂಹಾರವಾಗಿ ಲಂಕೆಗೆ ಹೊಸದಿನಗಳು ಬಂದವು. ಇವೆಲ್ಲ ದೈವಮರ್ಮವೇ. ಹೀಗೆ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ತನ್ನ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿಡ ಗಿಸಿಟ್ಟ ಬೆರಗುಗಳೆಷ್ಟೋ!

ಇದು ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಕೃತಿಯೆನಿಸಲು ಬಹುಕಾಲ ಸಂಧಿರಬೇಕು. ರಾಮಾಯಣಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಸಕಲ ಪರಿಕರಗಳು ಸಿದ್ಧವಿದ್ದರೂ ವಾಲ್ಮೀಕಿಯಂಥ ಕವಿಗೆ ಕಾದು ಕೃತಿಯಾಗಿರಬೇಕು ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಕಾಯುವಿಕೆಯೂ ಒಂದು ತಪಸ್ಸು. ಇಂಥ ಉದಾತ್ತ ಕಾವ್ಯಕೃತಿಯಾಗಿ ರಾಮಾಯಣ ಮೂಡಲು ಅದು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತನ್ನ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಲಿತಾಗ ಮಾತ್ರ. ರಾಮಕಥೆ ಕೇವಲ ಕಥೆಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ಕವಿಯ ಕಾವ್ಯಧರ್ಮವೂ ಹೌದು. ಆ ಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣಾಕೃತಿ ದೊರಕಿದ್ದು ಮರ್ಯಾದಾ ಪುರುಷೋತ್ತಮನಾದ ರಾಮನಿಂದಾಗಿ. ಒಮ್ಮೆ ರಾಮಾಯಣ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತೋ ಅದು ಅರಿವಿನ ಸ್ಫೋಟ.

ಇತಿಹಾಸದ ಗತಿ ಮೊದಲಿನಂತಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದುದರಿಂದಲೇ ರಾಮಾಯಣವನ್ನೇ ಒಂದು ಇತಿಹಾಸವನ್ನಾಗಿ ಕಾಣಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ನಾನು ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಇತಿಹಾಸ ಎನ್ನುತ್ತೇನೆ. ಆದುದರಿಂದಲೇ ರಾಮಾಯಣ ದಿಗ್ವಿಜಯದ, ಆಕ್ರಮಣದ ವೃತ್ತಾಂತವಲ್ಲ; ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ರಾಮ- ಸೀತೆಯರ ವೃತ್ತಾಂತ ಅದು. ಎಲ್ಲ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಕನಕಲಂಕೆಯ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತು ತನ್ನ ಅಯೋಧ್ಯೆಯನ್ನು ರಾಮ ನೆನೆಯುತ್ತಾನೆ. ಲಂಕೆಯಲ್ಲಿ ಅವನು ಬಂದ ಕುರುಹು ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಇರಬಾರದು. ಸೇತುವೆ ಕೂಡ ಭಗ್ನ!

ವಾಲ್ಮೀಕಿ ದೊಡ್ಡವನು. ಒಳಗೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಒಳಗೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಗುತ್ತಾ ಕಾಯುವುದು ಅವನ ಧರ್ಮ. ಅವನು ಕವಿಯಾದದ್ದು ನಮ್ಮ ಪುಣ್ಯ ಎನ್ನು ತ್ತಾರೆ ಹಿರಿಯ ಚಿಂತಕ, ವಿದ್ವಾಂಸ ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀಶ ತೋಳ್ಪಾಡಿ. ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ನಿಸರ್ಗಭವ್ಯ ಮಹಾವನವೆಂದವರು ಶತಾವಧಾನಿಗಳು. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾ ಯಣವೇ ಇತಿಹಾಸ, ಉಳಿದವು ಕಾವ್ಯ. ಅದಕ್ಕೆಂದೇ ಅದನ್ನು ಶ್ರೀರಾಮಾಯಣ, ಶ್ರೀಮದ್ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣ ಎನ್ನುವರು. ವಾಲ್ಮೀಕಿಯು ಮಹಾ ಚತುರ. ಅವನ ಭಾಷೆ ದ್ರಾಕ್ಷಾಕಲ್ಪದಷ್ಟು ಲಲಿತ; ಭೋಗ್ಯ, ರಸಮಯವಾದುದು. ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಅವನು ಕವಿ. ಕವಿ ಹೃದಯದ, ಋಷಿ ದರ್ಶನದ, ಕೋಮಲ ಹೃದಯದ, ಚುರುಕುಗಣ್ಣಿನ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಅವನು. ಶ್ರೀರಾಮಾಯಣ ಒಂದು ಸಮುದ್ರದಂತೆ.

ಬೇಕಾದವರು ತಮ್ಮತಮ್ಮ ಅಭಿರುಚಿಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅನರ್ಘ್ಯ ರತ್ನಗಳನ್ನು ಇದರಲ್ಲಿ ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳ ಬರುವುದು. ಸಮುದ್ರವಿವ ರತ್ನಾಢ್ಯಂ, ಸರ್ವಶ್ರುತಿ ಮನೋ ಹರಂ- ಎಂಬುದರ ಅರ್ಥ ಇದು. ಉತ್ತಮ ಸಮಾಜಪ್ರಜ್ಞೆ, ಉತ್ತಮ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಜ್ಞೆ, ರಾಜಲಕ್ಷಣ, ಪ್ರಜಾಲಕ್ಷಣ, ಉತ್ತಮ ಆರ್ಥಿಕವ್ಯವಸ್ಥೆ, ರಾಜನ ಹಣಕಾಸು ಧೋರಣೆಗೆ ಮಾದರಿ, ಉತ್ತಮ ಸಂಸಾರದ ಲಕ್ಷಣ, ಸುಖ ಸಹಜೀವನಕ್ಕೆ ಸೂತ್ರಗಳು, ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಸೋಪಾನ, ಅದರ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು, ಸುಖ ದುಃಖ ವಿಚಾರ ಸಮನ್ವಯ, ಶಾಂತಿಗೆ ಅವಶ್ಯವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಕಲ್ಪನೆ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮದ ಸೂತ್ರಗಳು, ಅದರ ಉತ್ತಮ ಕಲ್ಪನೆ- ಇವೆಲ್ಲ ಶ್ರೀರಾಮಾಯಣ ದಲ್ಲಿವೆ.

ಕೇವಲ ಶಬ್ದ ಚಮತ್ಕಾರಗಳಿಂ ದೊಡಗೂಡಿದ ಬಿಡಿ ರಾಮಾಯಣಗಳೂ, ವ್ಯಾಕರಣ ಪ್ರಯೋಗ ತೋರಿಸಲು ಕವಿಗಳು ಬರೆದವೂ, ಈ ಕಾಲದ ಗಾಂಽವಾದ ವನ್ನೂ, ಸರ್ವೋದಯ ವಾದವನ್ನೂ ಅಳವಡಿಸಿ ಬರೆದವೂ, ಹೀಗೆ ನಾನಾ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಬರೆದವು ಇಂದು ನಮ್ಮೆದುರು ಇವೆ. ಮೂಲ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಕೃತಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ತಮಿಳಿನ ಕಂಬ ಮಹಾಕವಿಯ ರಾಮಾಯಣವೂ, ಹಿಂದಿಯ ತುಳಸೀ ರಾಮಾಯಣವೂ ಬಹುಸುಂದರವಾಗಿದ್ದು ಮೂಲದ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಬಹು ಸಮೀಪ ದಲ್ಲಿವೆ.

ಭೋಜನ ಚಂಪೂ ರಾಮಾಯಣವೂ ಅಷ್ಟೇ. ಉಳಿದವು ಭಿನ್ನರೀತಿಯ ದರ್ಶನ ಗಳನ್ನೂ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿದವೆನ್ನಬೇಕು. ಆದರೆ ಈ ಯಾವುವೂ ವಾಲ್ಮೀಕಿಯ ಮಾನವತೆ, ಮಾನವೀಯತೆ, ದೈವೀಕಲ್ಪನೆಗಳ ದರ್ಶನ ಸಮಗ್ರತೆಯ ಪೂರ್ಣತ್ವದ ಶಿಖರದ ಎತ್ತರಕ್ಕೇರಲಾರವು ಎಂಬುದು ಪ್ರೊ.ಕೆ.ಎಸ್. ನಾರಾಯಣಾಚಾರ್ಯರ ಅಂಬೋಣ. ಅಂದು ರಾಮನ ಸಂಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಮನುಷ್ಯರಾರೂ ಒದಗದೆ ಕಪಿಸೈನ್ಯ ಬರಬೇಕಾಯಿತು. ವಾಲ್ಮೀಕಿಯನ್ನು, ರಾಮ-ಸೀತೆಯ ರನ್ನು ಅವಾಚ್ಯ ಪದಗಳಿಂದ ಸಂಬೋಧಿಸಿದವರಿದ್ದಾರೆ. ಜಾತಿಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿಂದ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಬೇಕು, ಆದರೆ ರಾಮ-ರಾಮಾಯಣ ಬೇಡ. ವ್ಯಾಸ ಬೇಕು, ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಬೇಕು.

ಓಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಜಕೀಯದ ತುಷ್ಟೀಕರಣದ ಪ್ರತಿಫಲನವಾಗಿ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ಕೇವಲ ತೋರಿಕೆಗಷ್ಟೇ ಆದರ್ಶವಾಗುತ್ತಿದೆ. ರಾಮನ ಆದರ್ಶವು ರಾಜಕಾರಣಕ್ಕೆ ಬೇಕೆಂದು ಭ್ರಷ್ಟಾತಿಭ್ರಷ್ಟ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡುತ್ತಾರೆ. ರಾಮಮಂದಿರ ವಿಚಾರವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಹಿಂದೂಗಳ ಮನಕ್ಕೆ ನೋವಾಗುವಂತೆಯೂ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದೆಂಥಾ ವಿಪರ್ಯಾಸ!

ಡಿಸ್ಕವರಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ನೆಹರೂ ಬರೆದದ್ದು: ರಾಮಾಯಣ ಮಹಾಭಾರತಗಳು ಎಲ್ಲ ಭಾರತೀಯ ವರ್ಗದ ಜನರಿಗೂ, ಪ್ರಗತಿಗೆ, ಉನ್ನತ ಬೌದ್ಧಿಕತೆ ಯಿಂದ ಹಿಡಿದು ಸಾಮಾನ್ಯತೆಯವರೆಗೆ, ಓದು-ಬರೆಹ ಬಾರದಹಳ್ಳಿಗರಿಗೂ ಆವಶ್ಯವಾದ ಅಂಶಗಳು ಸಿಗುವಂತೆ ಮಾಡಿವೆ. ಬಹುಮುಖೀ ಸಮಾಜವನ್ನು ಏಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯರ ಗುಟ್ಟು ಇಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಬಹುಮುಖತ್ವ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ರಬಹುದು, ಸ್ವಭಾವದಲ್ಲಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ವೀರೋಚಿತ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಪರಂಪರೆ ನೈತಿಕ ಜೀವನಾಧಾರದ ಹಿನ್ನೆಲೆಗಳನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಇವು ಒದಗಿಸಿವೆ.

ಎಲ್ಲ ವೈವಿಧ್ಯ ದ್ವಂದ್ವ, ವೈರಸ್ಯಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಉಳಿಯಬಲ್ಲ ಏಕತೆಯನ್ನು, ಬೇಕೆಂತಲೇ ಪ್ರಾಚೀನರು ಇಲ್ಲಿ ಉಳಿಸಿಬಿಟ್ಟರು. ಎಲ್ಲಾ ಕಂಪಾಸ್ ಫಾರ್ ಸಿವಿಲಿ ಸೀಷನ್ ಎಂಬ ಮಹಾಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿ ಅನುಯಾಯಿ ರಿಚರ್ಡ್ ಗ್ರೆಗ್ ಬರೆದದ್ದು: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕತೆಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಹಳ್ಳಿಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ, ಈಗಲೂ ರೈತರು, ಶ್ರಮಜೀವಿಗಳು, ಒಂದೋ ಹಲವೋ ರಾತ್ರೆಗಳನ್ನು, ವಾರವಾರವೂ ಎರಡು ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳ ವಾಚನ- ಶ್ರವಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುವುದೂ ವಾಡಿಕೆ. ಅವರ ಜೀವನ ದುದ್ದಕ್ಕೂ ಈ ಅಭ್ಯಾಸ, ಪರಿಣಾಮ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಇವು ಬರೀ ಸಾಹಸದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲ. ಮಹತ್ ಜ್ಞಾನ, ಅಪೂರ್ವ ವಿವೇಕ, ತತ್ತ್ವ, ದರ್ಶನ, ಧರ್ಮ, ತುಂಬಿದ ಮಹಾಗ್ರಂಥಗಳು ಇವು.

ಭಾರತೀಯ ರೈತ ಅನಕ್ಷರಸ್ಥ ಇರಬಹುದು. ಆದರೆ ಆಳದ ಮಹಾಸಂಸ್ಕೃತಿಯುಳ್ಳವನು. ಹಿಂದೂಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಪ್ರಾಟೆಸ್ಟಂಟರಲ್ಲಿ ಇಂಥ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಕಥೆಗಳೇ ಇಲ್ಲ. ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ಪಂಗಡವೂ ಎಲ್ಲಾ ವಾಸಿ, ಅಷ್ಟೆ. ಮನುಷ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಈ ನಿತ್ಯ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಕಥೆಗಳು ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕ. ಇವನ್ನು ಎಲ್ಲ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳೂ ಅಭ್ಯಸಿಸಬೇಕು. ಇತಿಹಾಸ ಅಭ್ಯಾಸದ ಮುಖ್ಯ ಫಲವು, ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರಿಗೆ ಗೌರವ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದೂ, ನೈತಿಕ ನಿಯಮಗಳ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅರಿಯುವುದೂ, ನಡೆಯುವುದೂ ಆಗಿದ್ದರೆ, ಅವನ್ನು ಈ ನಿತ್ಯಸಂಕೇತದ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣುವಂತೆ, ಬೋಳು ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ!

ಬುದ್ಧಿವಂತ ಜನವರ್ಗಕ್ಕೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಜೆಗೂ ಈ ಕಥಾನಕಗಳು ಅದ್ಭುತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೊಂಡಿಗಳಾಗಬಲ್ಲವು. ಬರೀ ಇತಿಹಾಸವು ದ್ವಂದ್ವಗಳ ಕುರಿತು
ಹೇಳಿದರೆ, ಅವನ್ನು ಮೀರಿ ಉದ್ಧಾರವಾಗುವ ದಾರಿಯನ್ನು ಇವು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.