ಚಿಂಪಾಂಜಿಗಳ ಜಗತ್ತಿನಿಂದ ಮನುಷ್ಯರ ಮನಸ್ಸು ಬದಲಿಸಿದಾಕೆ

ಅಶ್ರುತರ್ಪಣ

ತೇಜಸ್‌ ಆರ್‌ ಎಸ್

ಚಿಂಪಾಂಜಿಗಳ ಜಗತ್ತಿನಿಂದ ಮನುಷ್ಯರ ಮನಸ್ಸು ಬದಲಿಸಿದಾಕೆ ವಿಶ್ವವು ಒಂದು ಮಹಾನ್ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಪ್ರಾಣಿಗಳೆಡೆಗಿನ ಮಾನವರ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿದ, ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರಿಗೆ ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಶಕ್ತಿ ನೀಡಿದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪ್ರೈಮೇಟೋಲಜಿಸ್ಟ್ ಡಾ. ಜೇನ್ ಗುಡಾಲ್ ಅವರು 91ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಪರಮ ಪದ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಕೇವಲ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಷ್ಟೇ ಆಗಿರದೆ, ಕಥೆಗಾರರು, ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಮತ್ತು ಕಾಡಿನ ಪರವಾಗಿ ಜಾಗತಿಕ ಧ್ವನಿ ಯಾಗಿದ್ದವರು.

ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೇ ಕಾಡಿನತ್ತ ಸೆಳೆತ: 1934ರಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಜೇನ್, ಚಿಕ್ಕಂದಿನಿಂದಲೇ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಓದುತ್ತ, ತೋಟದಲ್ಲಿರುವ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುತ್ತ ಅವರು ಸಮಯವನ್ನು ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ತೋಟದ ಕೋಳಿಯು ಮೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಇಡುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡಲೆಂದೇ ಒಮ್ಮೆ ಅವರು ಬಹು ಹೊತ್ತು ಸನಿಹದಲ್ಲಿಯೇ ಮಲಗಿದ್ದರಂತೆ. ಈ ಘಟನೆಯೇ ಅವರ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಯ ಮೊದಲ ನಿದರ್ಶನ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ಈ ಕುತೂಹಲವೇ ಮುಂದಿನ ಜೀವನಕ್ಕೆ ದಾರಿಯಾಯಿತು.

ಗಾಂಬೆ ಕಾಡಿನತ್ತ ಪಯಣ: 26ರ ಹರೆಯದಲ್ಲಿ, ಯಾವುದೇ ಪದವಿಯಿಲ್ಲದೆ, ಯಾವುದೇ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವಿಲ್ಲದೆ, ಕೇವಲ ಒಂದು ನೋಟ್ ಪುಸ್ತಕ ಮತ್ತು ದೂರದರ್ಶಕ (ಬೈನಾಕ್ಯುಲರ್) ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಅವರು ಟಾಂಜೇನಿಯಾದಿಂದ ಗಾಂಬೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಹೊರಟರು. ಚಿಂಪಾಂಜಿಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಅವು ದೂರದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುತ್ತಿದ್ದವು. ಆದರೆ ತಾಳ್ಮೆಯಿಂದ ಕುಳಿತುಕೊಂಡಿದ್ದ ಜೇನ್‌ರನ್ನು ಅವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿ ಕೊಂಡವು. ಇದುವೇ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೊಸ ಅಧ್ಯಾಯವಾಯಿತು.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: Rajuru K R Column: ವಿಜಯದಶಮಿ ಪರ್ವ: ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಕ ಸಂಘಕ್ಕೆ ನೂರರ ಸಂಭ್ರಮ

ಉಪಕರಣದ ಬಳಕೆ ಕಂಡ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ: ಅವರು ಮಾಡಿದ ಮಹತ್ವದ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು- ಚಿಂಪಾಂಜಿಗಳು ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದಾಗಿದೆ. ಮಣ್ಣನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಅಥವಾ ಕೀಟವನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಚಿಂಪಾಂಜಿ ಗಳು ಒಂದು ಕೊಂಬೆಯನ್ನು ಬಳಸುವುದನ್ನು ಕಂಡು ಅದನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದರು ಜೇನ್.

ಈ ಹಿಂದೆ, ಉಪಕರಣವನ್ನು ಬಳಸುವ ಏಕೈಕ ಪ್ರಾಣಿ ಮನುಷ್ಯನೇ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಜೇನ್ ಅವರ ವೀಕ್ಷಣೆಯು ಈ ಗ್ರಹಿಕೆಯನ್ನು ಅಳಿಸಿತು. ಅವರು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಹೆಸರಿಟ್ಟು, ಅವುಗಳ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು- ‘ಕೆಲವರು ಮೃದು ಸ್ವಭಾವಿಗಳು, ಕೆಲವರು ಚಟುವಟಿಕೆ ಪ್ರಿಯರು, ಕೆಲವರು ಆಕ್ರಮಣ ಶೀಲರು’ ಎಂದರು; ತಾಯಿಯ ಮಮತೆ, ಸ್ನೇಹಿತರ ಸಹಕಾರ, ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವಿನ ಯುದ್ಧ- ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಜೇನ್ ಅವರು ದಾಖಲಿಸಿದರು.

In the Shadow of Man ಎಂಬ ಅವರ ಪುಸ್ತಕವು ಈ ಅನುಭವಗಳ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಿತು. ನಂತರದ The Chimpanzees of Gombe ಕೃತಿಯು ಪ್ರೈಮೇಟೋಲಜಿಯ ಕಡ್ಡಾಯ ಗ್ರಂಥವಾ ಯಿತು.

ಭಾರತೀಯ ಪ್ರೈಮೇಟೋಲಜಿಸ್ಟ್‌ಗಳು ಹೇಳಿದ್ದೇನು?: ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರೈಮೇಟೋಲಜಿಸ್ಟ್‌ಗಳ ಪೈಕಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಡಾ. ಮೇವಾ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಜೇನ್‌ರನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತಾ, “ನಾನು ಜೇನ್ ಗುಡಾಲ್‌ರನ್ನು ಹಲವು ಬಾರಿ ಭೇಟಿಯಾದೆ, ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸಿದೆ. ಅವರು ವಾನರ ಅಧ್ಯಯನ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿದ್ದರು. ಯಾವುದೇ ವಿಜ್ಞಾನ ಪದವಿಯಿಲ್ಲದೆ ಅವರು ಆರಂಭಿಸಿದ ಕಾರ್ಯ ಅಸಾಧಾರಣ ವಾದುದು" ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಡಾ.ಮೇವಾ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಮುಂದುವರಿದು, “ಅಂತರ್‌ಪ್ರೋಪಾಲ ಜಿಸ್ಟ್ ಲೂಯಿಸ್ ಲೀಕಿ ಅವರು, ಮಹಿಳೆಯರು ವನ್ಯಜೀವಿಗಳನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲರು ಎಂದು ನಂಬಿದರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಜೇನ್‌ರಿಗೆ ಚಿಂಪಾಂಜಿಗಳನ್ನು, ಡಿಯನ್ ಪೋಸೆಗೆ ಗೊರಿಲ್ಲಾಗಳನ್ನು, ಬಿರೂಟೆ ಗಾಲ್ಡ್ ಕ್ರಾಸ್‌ರಿಗೆ ಒರಾಂಗ್ ಉಟಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು. ಇವತ್ತಿಗೆ ನಾವು ನೋಡುತ್ತಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರೈಮೇಟೋಲಜಿ ಪರಂಪರೆ ಅಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು" ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಚಳವಳಿಯತ್ತ: 1977ರಲ್ಲಿ ಜೇನ್ ಅವರು Jane Goodall Institute ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇದು ಚಿಂಪಾಂಜಿಗಳ ಬಗೆಗೆ ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳ ಬದುಕಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆಯೂ ಅನೇಕ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು.

1991ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾದ Roots & Shoots ಯುವಕರನ್ನು ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದ ಒಂದು ಜಾಗತಿಕ ಚಳವಳಿಯಾಯಿತು. 100ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಯುವಕರು ಅದನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಸಂದೇಶ ಒಂದೇ: ‘ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯೂ ಬದಲಾವಣೆ ತರಬಲ್ಲರು’. ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಗ್ರಾಮ ಶಾಲೆಯವರೆಗೆ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಇದೇ ಮಾತನ್ನು ಅವರು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.

ಗೌರವಗಳು ಮತ್ತು ಸನ್ಮಾನಗಳು: ಆರು ದಶಕಗಳ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಅವಽಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಅನೇಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವುಗಳ ಪೈಕಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಡೇಮ್, ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಶಾಂತಿ ರಾಯಭಾರಿ, ಅನೇಕ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ-ಮಾನವೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಬಹುದು. ಆದರೂ ಅವರು ಸದಾ ಸರಳವಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದುದು- ‘ನಾನು ಕೇವಲ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸಿದ ಹುಡುಗಿ’ ಅಂತ. ಅವರು ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದಲ್ಲಿ ಇರುವಾಗಲೂ ವರ್ಷಕ್ಕೆ 300 ದಿನಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿ, ಜನರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿ, ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.

ಅಮರವಾದ ಆತ್ಮ: ಜೇನ್ ಗುಡಾಲ್ ಅವರ ನಿಧನವು ಕಾಡಿಗೂ, ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೂ, ಮಾನವ ಕುಲಕ್ಕೂ ದೊಡ್ಡ ನಷ್ಟವೇ ಸರಿ. ಆದರೆ ಅವರ ಆತ್ಮವು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಾಡಿನಲ್ಲೂ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲೂ, ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಯುವಕರಲ್ಲೂ ಜೀವಂತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ‘ನಾವು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಾಗ ಮಾತ್ರವೇ ಕಾಳಜಿ ತೋರಬಲ್ಲೆವು, ಕಾಳಜಿ ತೋರಿದಾಗ ಮಾತ್ರವೇ ಸಹಾಯ ಮಾಡಬಲ್ಲೆವು, ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದಾಗ ಮಾತ್ರವೇ ಉಳಿಸಬಲ್ಲೆವು’ ಎಂಬ ಅವರ ಮಾತನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯಲಾಗದು. ಇಂದು ನಾವು ದುಃಖಿಸುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಧೈರ್ಯ, ಸಹಾನು ಭೂತಿ ಮತ್ತು ಆಶಯಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಬದುಕನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಜೇನ್ ಗುಡಾಲ್ ಎಂದೆಂದಿ ಗೂ ನೆನಪಾಗುವುದು ‘ಚಿಂಪಾಂಜಿಗಳ ನಡುವೆ ಕುಳಿತು ಅವುಗಳಿಗೆ ಧ್ವನಿ ನೀಡಿದ ಮಹಿಳೆ’ ಎಂಬ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲೇ.

(ಲೇಖಕರು ಹವ್ಯಾಸಿ ಬರಹಗಾರರು)