ಇದೇ ಅಂತರಂಗ ಸುದ್ದಿ
vbhat@me.com
ಭೂತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಮಗು ಜನಿಸಿದಾಗ, ಮರದ ಹತ್ತು ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡಬೇಕು ಎಂಬ ನಿಯಮವಿದೆ ಯಂತೆ, ಹೌದಾ?" ಎಂದು ನಮ್ಮ ಗೈಡ್ ಅನ್ನು ಕೇಳಿದೆ. ನಾನು ಈ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ‘ರೀಡರ್ಸ್ ಡೈಜೆಸ್ಟ್’ನಲ್ಲಿ ಓದಿದ್ದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಆತ “ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಂಥ ಕಾನೂ ನೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು ಪ್ರೀತಿಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಕೇತಿಕ ಆಚರಣೆ. ಈ ಆಚರಣೆಯು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಾಜಮನೆತನದಲ್ಲಿ ಯಾರಾದರೂ ಜನಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದು ದೇಶದ ಪರಿಸರ ಪ್ರೇಮ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವ ಒಂದು ಆಚರಣೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದ.
ಅಂದರೆ ಈಗಲೂ ಕೆಲವರು ತಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮಗು ಹುಟ್ಟಿದ ತಕ್ಷಣ ಮರದ ಹತ್ತು ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡುತ್ತಾರೆ. ಭೂತಾನಿಯರು ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮವನ್ನು ಪಾಲಿಸುವವರು. ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಮರಗಳಿಗೆ ದೈವಿಕ ಸ್ಥಾನ. ಅವುಗಳನ್ನು ಜೀವನದ ಮೂಲವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮರಗಳು ದೀರ್ಘಾ ಯುಷ್ಯ, ಆರೋಗ್ಯ, ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಕರುಣೆಯ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿವೆ.
ಒಂದು ಮಗು ಜನಿಸಿದಾಗ ಮರದ ಸಸಿಯನ್ನು ನೆಡುವುದು, ಮಗುವಿನ ಜೀವನವೂ ಮರದಂತೆಯೇ ಆರೋಗ್ಯಕರವಾಗಿ, ಬಲಿಷ್ಠವಾಗಿ, ಪರೋಪಕಾರಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಇರಲಿ ಎಂದು ಆಶಿಸುವುದರ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. 2016ರಲ್ಲಿ, ಭೂತಾನ್ ರಾಜ ಜಿಗ್ಮೆ ಖೇಸರ್ ನಮ್ಗ್ಯಾಲ್ ವಾಂಗ್ಚುಕ್ ಮತ್ತು ರಾಣಿ ಜೆಟ್ಸುನ್ ಪೆಮಾ ಅವರಿಗೆ ಮಗುವಾದಾಗ, ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಈ ಆಚರಣೆ ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು.
ಅಂದು ಒಂದು ಲಕ್ಷದ ಎಂಟು ಸಾವಿರ ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡಲಾಯಿತು. 108 ಎಂಬುದು ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಜ್ಞಾನೋದಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು 108 ನ್ಯೂನತೆ ಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಸಿಗಳನ್ನು ರಾಜಕುಮಾರನಿ ಗಾಗಿನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮತ್ತು ಶುಭಾಶಯಗಳ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ನೆಡಲಾಯಿತು.
ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: Vishweshwar Bhat Coumn: ಮೃದು ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್‌ ಎಂಬ ಭ್ರಮೆ
ಇದರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 82000 ಕುಟುಂಬಗಳು ತಲಾ ಒಂದು ಸಸಿಯನ್ನು ನೆಟ್ಟರೆ, ಉಳಿದ ಸಸಿಗಳನ್ನು ಸ್ವಯಂಸೇವಕರು ದೇಶದ ವಿವಿಧೆಡೆ ನೆಟ್ಟರು. ಭೂತಾನ್ ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುವ ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ದೇಶದ ಶೇ. 60ರಷ್ಟು ಪ್ರದೇಶವು ಯಾವಾ ಗಲೂ ಅರಣ್ಯದಿಂದ ಆವರಿಸಿರಬೇಕು.
ಪ್ರಸ್ತುತ, ಭೂತಾನ್‌ನ ಶೇ.70ರಷ್ಟು ಭೂಮಿ ಅರಣ್ಯದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಈ ಸಸಿ ನೆಡುವ ಆಚರಣೆ ಭೂತಾನ್‌ನ ಈ ಪರಿಸರ ಬದ್ಧತೆಗೆ ಒಂದು ಸ್ಪಷ್ಟ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಭೂತಾನ್ ವಿಶ್ವದ ಏಕೈಕ ‘ಕಾರ್ಬನ್ ನೆಗೆಟಿವ್’ ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಇದು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇಂಗಾಲವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಈ ಆಚರಣೆಯು ಕೇವಲ ಒಂದು ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ. ಇದು ಇಡೀ ಸಮಾಜವನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮಗು ಹುಟ್ಟಿದಾಗ ಮರದ ಸಸಿ ನೆಡುವುದು, ಮರಗಳ ಕುರಿತ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಪೀಳಿಗೆಯಿಂದ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿಧಾನ ವಾಗಿದೆ. ಈ ಆಚರಣೆಯು ಇಡೀ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ, ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.
ಹೀಗಾಗಿ ಭೂತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿಯೇ ಹೋದರೂ ಹಸಿರು, ಎಲ್ಲಿಯೇ ಹೋದರೂ ಕಾಡು ಗಾಢವಾಗಿ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕುಟುಂಬವೂ ಪ್ರತಿ ಮಗುವಿನ ಜನನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡಬೇಕು ಎಂದು ಸರಕಾರ ನಿಯಮ ರೂಪಿಸದೇ ಇರಬಹುದು. ಆದರೆ, ಹಲವು ಕುಟುಂಬಗಳು ಮಗುವಿನ ಜನನದ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡುವುದು ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ, ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಯ ಆಚರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಸಸಿಗಳು ಮಗುವಿನ ಜತೆಗೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ ಎಂಬುದು ಜನಪ್ರಿಯ ನಂಬಿಕೆ.
ಹೀಗೆ, ಭೂತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಗು ಜನಿಸಿದಾಗ ಮರದ ಸಸಿ ನೆಡುವುದು ಕೇವಲ ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಭಾಗವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಇದು ಅವರ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಸಂತೋಷವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಒಂದು ಸುಂದರ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದೆ. ಭೂತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ನಿಯಮವನ್ನಾದರೂ ಸರಕಾರ ಕಾನೂನು ಮಾಡಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಬೇಕೆಂದಿಲ್ಲ.
ರಾಜಮನೆತನದವರು ಅಥವಾ ಧರ್ಮಗುರುಗಳು ಹೇಳಿದರೆ ಅದನ್ನು ಶಿರಸಾ ಪಾಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ಅವರಿಗೆ ಕಾನೂನು. ‘ಮಗು ಹುಟ್ಟಿದಾಗ, ಹತ್ತು ಸಸಿಗಳನ್ನು ನೆಡಬೇಕು’ ಎಂಬ ನಿಯಮವೂ ಹೀಗೇ ಆಚರಣೆಗೆ ಬಂದಿದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ಭೂತಾನಿಯರು ಅರಣ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ಹಿತ ಕಾಯುವುದರಲ್ಲಿ ಯಾವ ನಿಯಮವನ್ನಾದರೂ ತಲೆ ಮೇಲೆ ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಪಾಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅದನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವ ಪ್ರಶ್ನೆಯೇ ಇಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಭೂತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಡು ಇದೆ.
ಹಲ್ಲುನೋವು ಬಂದರೆ...
ಹಲ್ಲುನೋವು ಬಂದಾಗ, ಹಲ್ಲಿನ ಡಾಕ್ಟರ್‌ರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಲು, ಅವರಿಗೆ ಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಲು, ಭೂತಾನಿಯರು ವಿದೇಶಕ್ಕೆ (ಭಾರತಕ್ಕೆ) ಹೋಗುತ್ತಾರೆ ಅಂದ್ರೆ ನಂಬಬೇಕು!
ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ, ಭೂತಾನ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ದಂತ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ದೇಶದ ಎಲ್ಲ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ ನೀಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭೂತಾನ್‌ನ ವಿಶಿಷ್ಟ ವಾದ, ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವಾನೀತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಭೂತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸರಕಾರಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ಲಿನಿಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಉಚಿತ. ದಂತ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯೂ ಇದಕ್ಕೆ ಹೊರತಾಗಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯ ದಂತ ತಪಾಸಣೆ, ಹಲ್ಲು ಕೀಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಫಿಲ್ಲಿಂಗ್‌ಗಳಂಥ ಮೂಲಭೂತ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ದೇಶದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನೂ ಉಚಿತವಾಗಿ ಪಡೆಯಬಹುದು.
ಭೂತಾನ್‌ನ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 7.92 ಲಕ್ಷ. ಆ ಪೈಕಿ ದಂತವೈದ್ಯರು ಒಂದು ನೂರಕ್ಕಿಂತ ಕಮ್ಮಿಯಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲಿನ ಆರೋಗ್ಯ ಇಲಾಖೆ ದಂತ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಆದರೂ, ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ತಲುಪುವಷ್ಟು ದಂತ ಚಿಕಿತ್ಸಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ವೈದ್ಯರನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ.
ಅದರಲ್ಲೂ ದೂರದ, ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಮತ್ತು ದುರ್ಗಮ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಜನರಿಗೆ ದಂತ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಒದಗಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರ. ದೂರದ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಜನರಿಗೆ ದಂತ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು, ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವಾಲಯವು ನಿಯತವಾಗಿ ‘ಡೆಂಟಲ್ ಔಟ್‌ರೀಚ್ ಕ್ಲಿನಿಕ್’ಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕ್ಲಿನಿಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ದಂತ ವೈದ್ಯರು ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ದೂರದ ಗ್ರಾಮಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ, ಅಲ್ಲಿನ ಜನರಿಗೆ ಮೂಲಭೂತ ದಂತ ತಪಾಸಣೆ ಮತ್ತು ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ತಜ್ಞ ದಂತವೈದ್ಯರ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ, ಈ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೇಡಿಕೆ ಇದ್ದು, ರೋಗಿಗಳು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಒಂದು ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಯುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಭೂತಾನಿಯರು ಉತ್ತಮ ಮತ್ತು ತ್ವರಿತ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಹಲ್ಲು ನೋವಿಗೂ ಭೂತಾನಿಯರಿಗೆ ವಿದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕಾದ ಸ್ಥಿತಿ!
ಭೂತಾನಿಯರು ಮತ್ತು ಉಡುಪು
ಕೊಡವರಿಗೆ ಅವರದ್ದೇ ಆದ ಉಡುಪು, ದಿರಿಸು ಇದೆ. ಆದರೆ ಅವರು ಅದನ್ನು ನಿತ್ಯವೂ ಧರಿಸುವು ದಿಲ್ಲ. ಹಬ್ಬ-ಹರಿದಿನ ಅಥವಾ ವಿಶೇಷ ದಿನಗಳಂದು ಮಾತ್ರ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಎಲ್ಲ ಜನಾಂಗ ಗಳಲ್ಲೂ ಸಾಮಾನ್ಯ. ಇಂದು, ಅನೇಕ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ ಭೂತಾನಿಯರು ಹಾಗಲ್ಲ. ಭೂತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಪುಗಳು ಜನರ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದ ಭಾಗವಾಗಿವೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಉಡುಪಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅವರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸ್ಮಿತೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದ ಸಂಕೇತ. ಭೂತಾನಿಯರು ತಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯ ಉಡುಪು ಗಳನ್ನು ನಿತ್ಯವೂ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಆ ದೇಶದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದ ಅನನ್ಯತೆಗೆ ನಿದರ್ಶನ.
‘ಘೋ’ ಎಂಬುದು ಭೂತಾನಿನ ಪುರುಷರು ಧರಿಸುವ, ಮೊಣಕಾಲಿನವರೆಗಿನ ಒಂದು ಉದ್ದದ ವಸ್ತ್ರ. ಇದು ಜಪಾನಿನ ಕಿಮೋನೋ ಅಥವಾ ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಕಿಲ್ಟ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಧರಿಸಿದಾಗ, ಸೊಂಟದ ಸುತ್ತ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಮಡಿಕೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಈ ಜೇಬು ರಹಿತ ಉಡುಪು ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಸಾಮಾನ್ಯವೆಂದು ಕಾಣಿಸಬಹುದು, ಆದರೆ ಇದು ಭೂತಾನಿಯರಿಗೆ ತುಂಬಾ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಅವರು ಈ ಮಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನ್‌ಗಳು, ಪಾಕಿಯ (ಬಿದಿರಿನ ಕಪ್) ಮತ್ತು ಇತರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಇಡುತ್ತಾರೆ.
‘ಘೋ’ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸುವುದು ಒಂದು ಕಲೆ. ಇದನ್ನು ಮೊದಲು ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ ಸುತ್ತಿ ನಂತರ ಬೆಲ್ಟ್‌ನಿಂದ ಭದ್ರಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಜತೆಗೆ, ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ಉದ್ದ ತೋಳಿನ ಕುಪ್ಪಸ (ತೆಗೋ) ವನ್ನು ಒಳಗೆ ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ತೋಳಿನ ಮೂಲಕ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ‘ಘೋ’ ಧರಿಸುವ ಶೈಲಿಯು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಕೂಡ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಮನೆತನದ ಸದಸ್ಯರು ತಮ್ಮ ‘ಘೋ’ವನ್ನು ಧರಿಸುವಾಗ, ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೆಯೇ ‘ಕೀರಾ’ ಎಂಬುದು ಭೂತಾನ್ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಪು. ಇದು ಉದ್ದವಾದ, ಮೊಣಕಾಲಿನವರೆಗಿನ ಉಡುಪು. ಇದನ್ನು ಎರಡು ಕಡೆಗಳಿಂದ ಭುಜಗಳಿಗೆ ಪಿನ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸೊಂಟಕ್ಕೆ ಬೆಲ್ಟ್‌ನಿಂದ ಭದ್ರಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಇದನ್ನು ಒಳಗೆ ಉದ್ದನೆಯ ಕುಪ್ಪಸದೊಂದಿಗೆ ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೀರಾದ ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸವು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅಭಿರುಚಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸೂಚಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಕೈಯಿಂದ ನೇಯ್ದ ಪಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ನೇಯಲು ಗಂಟೆಗಟ್ಟಲೆ ಶ್ರಮ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹಬ್ಬಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ‘ಕೀರಾ’ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ರೇಷ್ಮೆ ಮತ್ತು ಇತರ ದುಬಾರಿ ಬಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಭೂತಾನ್ ಸರಕಾರ ‘ಡ್ರಿಗಲಾ ನಮ್ಝಾ’ ಎಂಬ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ ‘ಒಳ್ಳೆಯ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರದ ನಿಯಮ’ ಅಂತ. ಇದು ಉಡುಪು, ನಡವಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಶಿಷ್ಟಾಚಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಈ ನಿಯಮಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಎಲ್ಲ ನಾಗರಿಕರು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸರಕಾರಿ ಕಚೇರಿಗಳು, ಶಾಲೆಗಳು, ಮಠಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಪು ಧರಿಸುವುದು ಕಡ್ಡಾಯ.
‘ಡ್ರಿಗಲಾ ನಮ್ಝಾ’ ವಿಭಿನ್ನ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಧರಿಸಲು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ರಾಜಮನೆತನದ ಸದಸ್ಯರು, ಸರಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಹಿರಿಯರು ಕೆಲವು ವಿಶೇಷ ಬಣ್ಣದ ರೇಷ್ಮೆ ಶಾಲನ್ನು (ಕಬ್ನೇ) ಧರಿಸಬೇಕು. ಭೂತಾನ್ ಕೂಡ ಆಧುನಿಕತೆಯ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ, ಆ ದೇಶವು ತನ್ನ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಪು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಈ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವುದು ಜನರ ದೈನಂದಿನ ಬದುಕಿನ ಭಾಗವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಇದು ಯುವ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ತಮ್ಮ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಗೌರವ ನೀಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಪುಗಳು ಭೂತಾನ್‌ನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗುರುತು ಮತ್ತು ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿವೆ. ಇವು ಆ ದೇಶದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆಮ್ಮೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸು ತ್ತವೆ. ಭೂತಾನ್ ತನ್ನ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ನೀಡಿರುವ ಮಹತ್ವ, ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಗುರುತನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ.
ತಂಬಾಕು ಮಾರಾಟ ನಿಷೇಧ
ನನ್ನ ಜತೆಗಿದ್ದ ಸ್ನೇಹಿತರಿಬ್ಬರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಸಿಗರೇಟು ಸೇದುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದ ನಮ್ಮ ಗೈಡ್, “ಸರ್, ದಯವಿಟ್ಟು ಇಲ್ಲಿ ಸಿಗರೇಟು ಸೇದುವಂತಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ಅದಕ್ಕೆ ನನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತರು, “ಇದು ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶ. ಇಲ್ಲಿ ಸೇದಿದರೆ ಏನಾಗುತ್ತದೆ?" ಎಂದು ಕೇಳಿದರು. ಅದಕ್ಕೆ ಗೈಡ್, “ನನ್ನ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ರದ್ದಾಗುತ್ತದೆ" ಎಂದ. ಭೂತಾನಿನಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ವಿದೇಶಿಯರು ಸಿಗರೇಟು ಸೇದಿದರೆ, ಅವರೊಂದಿಗಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯರು ದಂಡ ಪೀಕ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಯಾವ ರಿಯಾಯತಿಯೂ ಇಲ್ಲ. ಅಷ್ಟಾಗಿಯೂ ನನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತರು ಕದ್ದು ಮುಚ್ಚಿ ಸಿಗರೇಟು ಸೇದಿದರೆ, ಹೆಚ್ಚು ಆತಂಕಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಿದ್ದವನು ನಮ್ಮ ಗೈಡ್.
ನಿಮಗೆ ಗೊತ್ತಿರಬಹುದು, ಭೂತಾನ್ ತಂಬಾಕು ಮಾರಾಟ ವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಷೇಧಿಸಿದ ಮೊದಲ ದೇಶ. ಭೂತಾನ್ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ರಾಷ್ಟ್ರವಾದರೂ, ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಗಮನ ಸೆಳೆದ ಹಲವಾರು ವಿಶಿಷ್ಟ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು ಧೂಮಪಾನ ಮತ್ತು ತಂಬಾಕು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮಾರಾಟದ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಷೇಧ. 2004ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಈ ನಿಯಮದಿಂದ, ಭೂತಾನ್ ಪ್ರಪಂಚದ ಮೊದಲ ‘ತಂಬಾಕು ಮಾರಾಟ ನಿಷೇಧಿತ’ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಇತಿಹಾಸ ನಿರ್ಮಿಸಿತು.
ಭೂತಾನ್‌ನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯ, ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆದ್ಯತೆ. ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿನ ಶುದ್ಧಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವುದು ಪ್ರಮುಖ. ಧೂಮಪಾನ ದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಹಾನಿ, ಆರೋಗ್ಯದ ಕುಸಿತ ಹಾಗೂ ವ್ಯಸನವು ಈ ತತ್ವಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧ. ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ ( WHO ) ವರದಿ ಪ್ರಕಾರ, ತಂಬಾಕು ಸೇವನೆ ಹೃದಯರೋಗ, ಕ್ಯಾನ್ಸರ್, ಉಸಿರಾಟದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಭೂತಾನ್ ನ Gross National Happiness ತತ್ವದಲ್ಲಿ, ಜನರ ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ವು ಪ್ರಮುಖ ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ. 2004ರಲ್ಲಿ ಭೂತಾನ್ ಸರಕಾರ ತಂಬಾಕು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮಾರಾಟ ವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಷೇಧಿಸಿತು. ದೇಶದ ಯಾವುದೇ ಅಂಗಡಿ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಅಥವಾ ಹೋಟೆಲ್ ಗಳಲ್ಲಿ ತಂಬಾಕು ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿತು.
ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣ, ಕಚೇರಿ, ಉದ್ಯಾನ, ಶಾಲೆ, ದೇವಸ್ಥಾನ- ಎಡೆ ಧೂಮಪಾನಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ನಿಷೇಧ ಹೇರಿತು. ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದವರಿಗೆ ಭಾರಿ ದಂಡ ಅಥವಾ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಎಚ್ಚರಿಸಿತು. ಭೂತಾನ್ ಸರಕಾರ ತಂಬಾಕು ಬಳಕೆಯನ್ನು ಶೇಕಡಾ ನೂರಕ್ಕೆ ನೂರು ನಿಷೇಧಿಸ ಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಖಾಸಗಿ ಬಳಕೆಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಷರತ್ತುಗಳೊಂದಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದೆ.
ಜನರು ತಂಬಾಕು ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಹೊರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಂದ ಖರೀದಿಸಿ ತರಬಹುದು. ಆಮದು ಮಾಡಿದಾಗ ಸುಮಾರು ಶೇ.100ರಿಂದ ಶೇ.200ರವರೆಗೆ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ತೆರಿಗೆ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ತಂಬಾಕು ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು ಸರಕಾರದ ಉದ್ದೇಶ. ಭೂತಾನ್ ಸರಕಾರ ಈ ಕಾನೂನನ್ನು ಕೇವಲ ಘೋಷಣೆಯಾಗಿ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ, ಅದನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಹಲವಾರು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು.
ಗಡಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ತಂಬಾಕು ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆ ತಡೆಯಲು ನಿಗಾ ಇಟ್ಟಿತು. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಹಭಾಗಿತ್ವ ದಿಂದಾಗಿ, ಧೂಮಪಾನ ನಿಷೇಧ ಪಾಲನೆಗೆ ಜನರಿಂದಲೇ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ದಕ್ಕಿತು. ಭೂತಾನ್ ನ ಆರೋಗ್ಯ ಇಲಾಖೆಯ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಧೂಮಪಾನ ಮಾಡುವವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಕುಸಿದಿದೆ. ಯುವಕರಲ್ಲಿ ಧೂಮಪಾನ ಪ್ರಮಾಣ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ.
ಶ್ವಾಸಕೋಶ ಸಂಬಂಧಿ ಕಾಯಿಲೆಗಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕ್ರಮೇಣ ಕಡಿತವಾಗಿದೆ. ಭೂತಾನ್‌ನ ತಂಬಾಕು ಮಾರಾಟ ನಿಷೇಧದ ಕ್ರಮವನ್ನು ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ (WHO) ಶ್ಲಾಘಿಸಿದೆ. ಇತರ ದೇಶಗಳಿಗೆ ‘ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ದೃಢ ನಿಲುವು’ ಎಂದು ಅದು ಕೊಂಡಾಡಿದೆ. ಭೂತಾನ್‌ನ ಧೂಮಪಾನ ನಿಷೇಧದ ಕ್ರಮ ಕೇವಲ ಆರೋಗ್ಯ ಕಾನೂನಲ್ಲ. ಇದು ದೇಶದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಹಾಗೂ Gross National Happiness ತತ್ವದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಭಾಗ.
ಧೂಮಪಾನದಿಂದ ದೂರವಿರುವುದು ದೈಹಿಕ ಶುದ್ಧತೆಯ ಸಂಕೇತ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳ ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಕಾಪಾಡಲು ಇದು ಸಹಕಾರ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಸರಕಾರ, ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಧರ್ಮ ಈ ಮೂರೂ ಸಹಮತದಿಂದ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ ನೀತಿಯಾಗಿದೆ. ಸಣ್ಣ ರಾಷ್ಟ್ರವೂ ದೊಡ್ಡ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ದಾರಿದೀಪವಾಗಬಹುದು.
ಭೂತಾನ್‌ನಂತೆ, ಇತರ ದೇಶಗಳೂ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂತೋಷಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ನೀಡಿದರೆ, ಜಗತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಶುದ್ಧ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯಕರವಾಗಿರಬಹುದು. ಕೆಲವು ತಮಾಷೆಯ ಸಂಭಾಷಣೆಗಳು ನಾನು ಭೂತಾನಿನಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದ.
ಕೆಲವು ತಮಾಷೆಯ ಪ್ರಸಂಗಗಳಿವು:
ಪ್ರವಾಸಿಗ: ‘ಭೂತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಯಾವಾಗ ಬೀಳುತ್ತದೆ?’
ಸ್ಥಳೀಯ: ‘ಮಳೆ ಬರುವ ಸಮಯ ದೇವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಗೊತ್ತಿರುತ್ತದೆ... ಆದರೆ ನಾವು ಬಟ್ಟೆ ಒಣಗಿಸಿದ ದಿನವೇ ಅದು ಬರೋದು ಖಚಿತ!’ ಭೂತಾನ್‌ನ ರಾಜಧಾನಿ ಥಿಂಪುವಿಗೆ ಬಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗ ಆಶ್ಚರ್ಯ ದಿಂದ ಕೇಳಿದ: ‘ಇಲ್ಲಿ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಸಿಗ್ನಲ್ ಏಕೆ ಇಲ್ಲ?’
ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಚಾಲಕ: ‘ಇಲ್ಲಿ ವಾಹನಗಳಿಗಿಂತ ಯಾಕ್ (ಹಿಮಾಲಯದ ಎಮ್ಮೆ)ಗಳೇ ಹೆಚ್ಚು, ಅವುಗಳಿಗೆ ಸಿಗ್ನಲ್ ಅರ್ಥವಾಗೊಲ್ಲ’. ಶೀತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿಗ ಹೋಟೆಲ್ ಮಾಲೀಕನಿಗೆ ಹೇಳಿದ: ‘ಎಷ್ಟೊಂದು ಚಳಿಯಿದೆ, ಕಾಫಿ ಬೇಗ ತಂದುಕೊಡಿ!’
ಮಾಲೀಕ: ‘ಚಿಂತಿಸಬೇಡಿ ಸರ್, ಎಷ್ಟೇ ಬೇಗ ತಂದರೂ ಅದು ಮಾತ್ರ ಬಿಸಿಯಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ!’
ವಿದೇಶಿಗ: ‘ನೀವು ಜಿಮ್‌ಗೆ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲವೇ?’
ಗ್ರಾಮಸ್ಥ: ನಮ್ಮ ಜಿಮ್ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಇದೆ... ಅಲ್ಲಿ ಹೋಗುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ನಾವು ವ್ಯಾಯಾಮ ಮುಗಿಸಿರುತ್ತೇವೆ’.
ಪ್ರವಾಸಿಗ: ‘ಬಿಲ್ ಇಷ್ಟು ಜಾಸ್ತಿ ಯಾಕೆ? ತಿಂಡಿ ಉಚಿತ ಅಂತ ಬೇರೆ ಬೋರ್ಡು ಹಾಕಿದ್ದೀರಿ?’
ಹೋಟೆಲ್ ಮಾಲೀಕ: ‘ನಿಜ, ನೀವು ತಿಂದುದು ಉಚಿತ... ಆದರೆ ಬೆಟ್ಟದ ನೋಟಕ್ಕೆ ನಾವು ಚಾರ್ಜ್ ಮಾಡ್ತೀವಿ!’
ಪ್ರವಾಸಿಗ: ‘ನಾನು ರಾಜನಿಗೆ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ಖಾಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಕೊಟ್ಟೆ. ಏಕೆ ಗೊತ್ತಾ?’
ಸ್ಥಳೀಯ: ‘ಏಕೆ?’
ಪ್ರವಾಸಿಗ: ಅದರೊಳಗೆ Gross National Happiness ತುಂಬಿದೆ... ಅದು ಕಾಣಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅನುಭವಿ ಸಬಹುದು!’ ಸ್ಥಳೀಯ: ‘ನಮ್ಮ ಈ ಬೆಟ್ಟ ಎಷ್ಟು ಎತ್ತರ?’
ಪ್ರವಾಸಿಗ: ‘ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರ ಇಲ್ಲ, ಆದರೆ ಗುಂಡು ಹಾಕಿ ಹತ್ತಿದ್ರೆ ಅದು ಎವರೆಸ್ಟ್‌ನಂತೇ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ!