Union Budget 2025 : ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಯಾರು, ಯಾವಾಗ ಮಂಡಿಸಿದರು ಗೊತ್ತಾ..?
ಇನ್ನೇ ನು ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್‌ಗೆ ದಿನಗಣನೆ ಶುರುವಾಗಿದೆ. ಫೆ.1ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಎಂಟನೇ ಬಾರಿ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆ ಮಾಡಲಿದ್ದಾರೆ. ಹೀಗಿರುವಾಗ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಯಾವಾಗ ಆರಂಭವಾಯಿತು? ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದವರು ಯಾರು? ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ ಯಾರು ? ಬಜೆಟ್ ಇತಿಹಾಸವೇನು ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರ ಇಲ್ಲಿದೆ.
Sushmitha Jain
Jan 29, 2025 4:45 PM
ನವದೆಹಲಿ: ಇನ್ನೇನು ಎರಡು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಬಜೆಟ್ (Budget 2025) ಮಂಡನೆಯಾಗಲಿದೆ. ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ (Nirmala Sitharaman) ಫೆಬ್ರವರಿ 1 ರಂದು ದೇಶದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ದೇಶದ ಬಜೆಟ್ ಇತಿಹಾಸ (History) ಏನು ಗೊತ್ತಾ? ಅಲ್ಲದೇ ದೇಶದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದವರು ಯಾರು ಗೊತ್ತಾ? ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ನಾವು ಇಂದು ವಿವರವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದೇವೆ ನೋಡಿ.
ಬ್ರಿಟಿಷ್ (British) ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ದೇಶದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ್ದರಯ. ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್ (James Wilson) ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 7 ಏಪ್ರಿಲ್ 1860 ರಂದು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಅವರು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಹಣಕಾಸು ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಪರಿಷತ್ತು ಭಾರತದ ವೈಸರಾಯ್‌ಗೆ ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತಿತ್ತು. ವಿಲ್ಸನ್ ‘ದಿ ಎಕನಾಮಿಸ್ಟ್’ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರೂ ಆಗಿದ್ದರು.
ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದವರು ಯಾರು ಗೊತ್ತಾ?
ಕಾರ್ಲ್ ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ಅವರು ಎಲ್ಲಾ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿಟ್ಟರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 26 ನವೆಂಬರ್ 1947 ರಂದು ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಆರ್.ಕೆ.ಷಣ್ಮುಖ ಶೆಟ್ಟಿ ಅವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಡಿಸಿದರು. ಸ್ವತಂತ್ರ ಷಣ್ಮುಖ ಶೆಟ್ಟಿ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರು.
ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ್ದು ಯಾವಾಗ.?
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆಯ ಇತಿಹಾಸವು 1860ರ ಹಿಂದಿನದು. ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಈಸ್ಟ್-ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯಿಂದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿದ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ 7 ಏಪ್ರಿಲ್ 1860 ರಂದು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಹಣಕಾಸು ಸದಸ್ಯ ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್. ಮಧ್ಯಂತರ ಸರ್ಕಾರದ ಸದಸ್ಯರಾದ ಲಿಯಾಖತ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಅವರು 1947-48 ರ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾದ ಷಣ್ಮುಖಂ ಶೆಟ್ಟಿ ಅವರು ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 26 ನವೆಂಬರ್ 1947 ರಂದು ಮಂಡಿಸಿದರು.
ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್ ಒಬ್ಬ ಸ್ಕಾಟಿಷ್ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ, ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಟೋಪಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಮತ್ತು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ನಂತರ ಅವರು ಪರಿಣಿತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಲ್ಲಿ ಎಣಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಅಪಾರ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ‘ದಿ ಎಕನಾಮಿಸ್ಟ್’ ಜೊತೆಗೆ ಅವರು ಚಾರ್ಟರ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಮತ್ತು ಚೀನಾದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು.
ಇದು 1969 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ಹೀಗೆ ಸ್ಟಾಂಡರ್ಡ್ ಚಾರ್ಟರ್ಡ್ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಡಿಸೆಂಬರ್ 1859 ರಿಂದ ಆಗಸ್ಟ್ 1860 ರವರೆಗೆ ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್ ವೈಸರಾಯ್ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಸರ್ಕಾರಿ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ವೇತನ ಕಚೇರಿ, ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಅವರು ಕಾಗದದ ಕರೆನ್ಸಿ, ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್, ಮಿಲಿಟರಿ ಹಣಕಾಸು ಆಯೋಗ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಹಣಕಾಸು ಆಯೋಗದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.
