ಕಳಕಳಿ
ಗಣೇಶ್ ಪ್ರಸಾದ್ ಪಿ.
ಸಂಪೂರ್ಣ ಶುದ್ಧ ಶಕ್ತಿಯ ಭವಿಷ್ಯದೆಡೆಗಿನ ಜಾಗತಿಕ ಪಯಣದಲ್ಲಿ, ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಒಂದು ಭರವಸೆಯಾಗಿ ಹೊಮ್ಮಿದೆ. ಇದು ನವೀಕರಿಸ ಬಹುದಾದ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಕೊಂಡು ನೀರಿನ ವಿದ್ಯುದ್ವಿಭಜನೆಯಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಹೈಡ್ರೋ ಜನ್ ಆಗಿದೆ.
ಹೈಡ್ರೋಜನ್, ಅದರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಕ್ತಿಯ ಸಾಂದ್ರತೆ ಯೊಂದಿಗೆ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ದ್ರವೀಕೃತ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಅನಿಲವನ್ನು ಬಳಸುವ ಯಾವುದೇ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಇದನ್ನು ಸುಟ್ಟಾಗ ಕೊಳಕು ಇಂಗಾಲದ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯ ಬದಲಿಗೆ ಶುದ್ಧ ನೀರನ್ನು
ಉತ್ಪಾದಿ ಸುತ್ತದೆ. ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಇಂಧನ ಕೋಶಗಳು ಮತ್ತು ಫಿಲ್ಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಷನ್ ಗಳ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅರ್ಥಶಾಸವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಅರಿತರೆ ಕಾರನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಲೂ ಇದನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು.
ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಇದು ಸೀಮಿತ ಭೌಗೋಳಿಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಷ್ಟೇ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಇತರ ಅನೇಕ ಶಕ್ತಿಮೂಲಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದು, ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಹೇರಳ ವಾಗಿರುವ ಶಕ್ತಿಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸಹಜವಾಗಿ, ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್‌ನ ಉತ್ಕಟ ಬೆಂಬಲಿಗರು ಮತ್ತಿತರರು, ಪ್ರಸ್ತುತ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಹಸಿರು ಅಥವಾ ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೂ ಅದನ್ನು ಸುಟ್ಟಾಗ ದಕ್ಕುವ ಅಂತಿಮ ಉತ್ಪನ್ನ ಶುದ್ಧ ನೀರು. ಇಂದು ಬಹುಪಾಲು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಬೂದು ಹೈಡ್ರೋ ಜನ್ ಆಗಿದ್ದು, ಉಗಿ ಮೀಥೇನ್ ಸುಧಾರಣೆ ಎಂಬ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಮೀಥೇನ್‌ನಿಂದ ಇದನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಮೀಥೇನ್ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ ಆಗಿದ್ದು ಉಗಿ ಮೀಥೇನ್ ಸುಧಾರಣೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಇಂಗಾಲದ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪರಿಣಾಮ ವಾಗಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನ್ನು ನೀಲಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಎಂದು ಲೇಬಲ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ದುಬಾರಿ ಅನಿಲವಾಗಿದ್ದರೂ ಶುದ್ಧವಾಗಿದೆ (ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಮತ್ತು ಲಿಗ್ನೈಟ್‌ನಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಯಾಗುವ ಕಪ್ಪು ಮತ್ತು ಕಂದು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಸಹ ಇವೆ. ಆದರೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿನ ಕೊಳಕು ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಿರುವುದರಿಂದ ಅವನ್ನು ಶುದ್ಧ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸ ಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ).
ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಬಹುಪಾಲು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಬೆಂಬಲಿಗರು ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಕೇಲಬಲ್ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದಾಯಕ ವಾಗುವುದರ ಮೇಲೆ ಭರವಸೆ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಸೌರ ಅಥವಾ ಪವನಶಕ್ತಿ ಸ್ಥಾವರಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಶುದ್ಧ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಿದ್ಯುದ್ವಿಭಜನೆಯ ಮೂಲಕ ನೀರನ್ನು ವಿಭಜಿಸಿ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಸ್ಥಾವರಗಳಲ್ಲಿ ಕೋಟ್ಯಂತರ ಡಾಲರ್ ಗಳ ಹೂಡಿಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಜಪಾನ್, ಯುರೋಪ್ ಮತ್ತು ಭಾರತ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಮೇಲೆ ಹೇರಳ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿವೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗೌತಮ್ ಅದಾನಿ, ಮುಖೇಶ್ ಅಂಬಾನಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಇದರ ಉತ್ಪಾದನಾ ಯೋಜನೆ ಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ದೇಶದ ಪಾಲಿಗೆ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂಬುದು ಸರಕಾರದ ನಿರೀಕ್ಷೆ. ಅದು ಭಾರತವು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಶಕ್ತಿ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಇಂಧನದ ರಫ್ತುದಾರನಾಗಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡು ತ್ತದೆ. ೨೦೩೦ರ ವೇಳೆಗೆ ಭಾರತವು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ೫ ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಸುಮಾರು ಶೇ.೭೦ರಷ್ಟನ್ನು ರಫ್ತಿಗೆ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ ಎನ್ನುತ್ತದೆ ಲಭ್ಯ ಮಾಹಿತಿ.
ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಬೃಹತ್ ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಕೆಲವೆಡೆ ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ. ಇದರ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸದ್ದು
ಮಾಡುತ್ತಿವೆ. ಇವು ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಕಥೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ವಿಲಕ್ಷಣಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಯಾಕೆಂದರೆ ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಆಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕೆಲವರು ಬಂಗಾರದ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಯುಎಇ, ರಷ್ಯಾ, ಮಾಲಿ, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಮುಂತಾದ ದೇಶ ಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ.
ಈ ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಕೆಲ ಕಾಲದ ಹಿಂದೆ ಸಿಕ್ಕಿದ ಲಿಥಿಯಂ ನಿಕ್ಷೇಪ ಗಳಂತೆ, ಹೊಸ ನಿರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ. ಒಂದು ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಭೂಮಿ ಮೇಲಿನ ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಲಭ್ಯತೆಯು ಸುಮಾರು ೫ ಟ್ರಿಲಿಯನ್ ಟನ್ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದು. ಇದು ಕೆಲವು ದಶಕಗಳವರೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಇಂಧನ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಸಾಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್‌ಗಿಂತ ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಗಿರುವ ಪ್ರಯೋಜನವೆಂದರೆ, ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅಗ್ಗವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಕಡಿಮೆ ಶಕ್ತಿಯ ವಿನಿಯೋಗ ವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಾಧ್ಯತೆಯು ಹಸಿರು ಜಲಜನಕ ಯೋಜನೆಗಳ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಬಹು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ.
ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಶುದ್ಧ ನೀರು, ಅಗ್ಗದ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಶಕ್ತಿಯ ಸಮೃದ್ಧ ಪೂರೈಕೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಸಿಹಿನೀರಿನ
ಮೂಲಗಳು ಉತ್ತಮವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವು ಸಹ ಅತಿವಿರಳ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಸಮುದ್ರ ತೀರ ದಲ್ಲಿರುವ ಶಕ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನಾ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಕಡೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಕರ್ಷಿತ ರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಗರದ ಉಪ್ಪುನೀರಿನ ಬಳಕೆಯು ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ; ಏಕೆಂದರೆ ವಿದ್ಯುದ್ವಿಭಜ ನೆಯ ಮೊದಲು ಉಪ್ಪಿನ ಅಂಶವನ್ನು ನೀರಿನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸುವುದು ಅಗತ್ಯವಾದ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತವಾಗಿದೆ. ದೇಶಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ- ಆದಾಯದ, ಸಮುದ್ರ ತೀರ ಮತ್ತು ಸಾಕಷ್ಟು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಂಥ ದೇಶಗಳು ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಸೂಕ್ತವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಈ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಉತ್ಪಾದನಾ ನೆಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಐರೋಪ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ತಮ್ಮ ಶುದ್ಧ ಶಕ್ತಿಯ
ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿಗೆ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಅನ್ನು ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಯೋಜಿಸುತ್ತಿವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಐರೋಪ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಹೊರತೆಗೆಯುವಿಕೆ ಇನ್ನೂ ಶೈಶವಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಇದು ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್‌ಗಿಂತ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದ್ದು ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಕಡಿಮೆ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವಿನಿಯೋಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಲ್ಲದೆ ಕಡಿಮೆ ನೀರಿನ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನವು, ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನ ಗಣನೀಯ ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಗಣಿಗಳಿಂದ ಅನಿಲವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್‌ನ ಪ್ರಸ್ತುತ ವೆಚ್ಚದ ಹತ್ತನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ವೆಚ್ಚವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದೆ. ಉದಾ ಹರಣೆಗೆ, ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ವೆಚ್ಚ ಪ್ರತಿ ಕಿಲೋಗೆ ೫ ಯುರೋ ಆಗಿದ್ದರೆ, ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ವೆಚ್ಚ ಪ್ರತಿ ಕಿಲೋಗೆ ೦.೫ ಯುರೋ. ಪ್ರಪಂಚದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಅನುಪಾತವು ಒಂದೇ ಆಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ಊಹಿ ಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಹಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಹೂಡಿಕೆ ಗಳು ನಿರರ್ಥಕವೆ? ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಂಶ ಗಳಿಂದಾಗಿ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚವು ಎಷ್ಟು ವೇಗ ವಾಗಿ ಕುಸಿಯುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿತ ವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸುಲಭವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಪ್ರದೇಶ ಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಇನ್ನಷ್ಟು ಕಂಡುಬಂದರೆ, ಹಲವಾರು ದಶಕಗಳವರೆಗೆ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್‌ಗಿಂತ ಬಿಳಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಬೇಕಾಗುವ ವೆಚ್ಚ ಅಗ್ಗವಾಗಬಹುದು. ಇದು ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಮೇಲೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಬಂಡವಾಳ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಿರುವ ವರನ್ನು ಚಿಂತೆಗೀಡುಮಾಡುವ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ.
(ಲೇಖಕರು ಹವ್ಯಾಸಿ ಬರಹಗಾರರು)
