ಮಾನವನ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ ಕೃತಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಲೋಕ

ವೈಜ್ಞಾನಿಕ

ಪ್ರಕಾಶ್‌ ಎಂ.ಎಸ್‌.

ಆಕಾಶ ವಿಸ್ಮಯಕಾರಿ, ವಿಶಾಲ, ಅನೇಕ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗಿರಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅನೇಕ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾನವನಿಗೆ ಬಿಚ್ಚಿಟ್ಟು ಮಾನವ ಜೀವನ ಸುಗಮವಾಗಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದೆ.

ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಹಾರಾಡುವ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಆಕಾಶ ಕಾಯ ಎನ್ನುವರು, ಇವುಗಳು ಎಡೆ ತಡೆಯಿಲ್ಲದೆ ಕಾಲದ ಅಂಕೆಯನ್ನು ಮೀರಿ
ಹಾರಾಡುತ್ತಲೆ ಇರುತ್ತವೆ. ಈ ಆಕಾಶ ಕಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನಿಽಷ್ಟ ಪತದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತವೆ, ಸೂರ್ಯ ನಮಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ಯಾವಾಗಲು ಕಾಣಸಿಗುವ ಆಕಾಶ ಕಾಯ, ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುವ (ನಮ್ಮ ಭೂಮಿಯಂಥ) ಆಕಾಶ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಗಳು ಎನ್ನುತ್ತೇವೆ.

ಗ್ರಹಗಳ ಸುತ್ತ  ಸುತ್ತುತ್ತಿರುವ ಆಕಾಶ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಎನ್ನುತ್ತೇವೆ. ನಮಗೆ ರಾತ್ರಿಯ ಹೊತ್ತು ಕಾಣುವ ಚಂದ್ರ
ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತಿದ್ದು ಇದನ್ನು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹ ವೆನ್ನುತ್ತೇವೆ. ಚಂದ್ರನಂತೆ ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಅನೇಕ ಮಾನವ
ನಿರ್ಮಿತ ಕೃತಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಸುತ್ತುತ್ತಿವೆ. ಈ ಕೃತಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಲೋಕದ ವಿಷಯ ಈ ಲೇಖನದ ಸಾರ. ರಾಕೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಉಡಾಯಿಸುವ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಅಥವಾ ಕೃತಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೃತಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಉಪಗ್ರಹಗಳ ನಡುವಿನ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಬಲದಿಂದಾಗಿ ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಗಿಂತ (ಚಂದ್ರ) ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಕೃತಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೃತಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಮಾನವನಿಗೆ ಅನೇಕ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟು ಜೀವನ ಶೈಲಿಯ ಮೇಲೆ ತೀವ್ರ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿವೆ. ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಇತರ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು, ದೂರಸಂಪರ್ಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ವರ್ಧನೆಗೆ, ದೂರದ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು, ಹವಾಮಾನ ಮುನ್ಸೂಚನೆ, ಬಿರುಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಮಾಲಿನ್ಯದ ನಿಗವಹಿಸಲು, ಇನ್ನು ಅನೇಕ ಕ್ಲಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಚಾರಿತ್ರಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಕೃತಕ ಉಪಗ್ರಹ ಸೋವಿಯತ್ ಸ್ಪುಟ್ನಿಕ್ ೧ ಮಿಷನ್, ಇದನ್ನು ೧೯೫೭ರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೋವಿಯತ್ ಯುನಿಯನ್ (USSR) ನವರು ಉಡಾಯಿಸಿದರು. ಇಸ್ರೋ ((ISRO) ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿರುವ ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಭಾರತ ಸರಕಾರದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆ. ಸುಮಾರು ೭೦೦೦ ಕೋಟಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಬಜೆಟ್ ಹೊಂದಿರುವ ಇಸ್ರೋ ಭಾರತದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಬಂಧಿತ ಎಲ್ಲಾ  ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

ನಾಸಾ (NASA) – ನ್ಯಾಷನಲ್ ಏರೋನಾಟಿಕ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಸ್ಪೇಸ್ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ಟ್ರೇಷನ್ ಸಂಸ್ಥೆ ಅಮೆರಿಕದ (USA) ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಬಂಧಿತ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ನಾಸಾ ಅಮೆರಿಕ ಫೆಡರಲ್ ಸರಕಾರದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಶಾಖೆಯಾಗಿದೆ, ಇದರ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಡಿಸಿಯಲ್ಲಿದೆ.

ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಉಡಾಯಿಸಲು ಅದನ್ನು ಸರಿಯಾದ ಕಕ್ಷೆಗೆ ತಳ್ಳಲು ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಯುತ ಮಲ್ಟಿಸ್ಟೇಜ್
ರಾಕೆಟ್‌ನ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಈ ಉಡಾವಣಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಪ್ರಪಂಚದ ೯ ದೇಶಗಳು ಮಾತ್ರ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ ರಷ್ಯಾ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಜಪಾನ್, ಚೀನಾ, ಭಾರತ, ಇಸ್ರೇಲ, ಇರಾನ್ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಕೊರಿಯಾ.

ಭಾರತದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆ ಇಸ್ರೋ, ಒಂದೇ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಿದ ದಾಖಲೆಯೊಂದಿಗೆ, ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ. ಪ್ರೋರಿಡಾದ ಕೇಪ್ ಕೆನವೆರಲ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕೆನಡಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ, ಕಜಾಕಿಸ್ತಾನದ ಬೈಕೊನೂರ್ ಕಾಸ್ಮೋಡ್ರೋಮ, ಫ್ರೆಂಚ್ ಗಯಾನಾದ ಕೌರೌ, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ವಂಡೆನ್ ಬರ್ಗ್ ವಾಯುಪಡೆಯ ನೆಲೆ, ಚೀನಾದ ಕ್ಸಿಚಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನ್‌ನ ತನೆಗಶಿಮಾ ದ್ವೀಪ ಮುಂತಾದ ತಾಣಗಳಿಂದ ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.

ಭಾರತ ಎರಡು ಉಡಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇವು ಕೇರಳದ ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ ಥುಂಬಾ ಈಕ್ವಟೋರಿ ಯಲ್ ರಾಕೆಟ್ ಲಾಂಚ್ ಸ್ಟೇಷನ್ (TERLS) ಮತ್ತು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ದಕ್ಷಿಣ ಕರಾವಳಿಯ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟ (SHAR) ದಲ್ಲಿರುವ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ (SDSC). ಉಡಾವಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಕೆಟ್ ಗಂಟೆಗೆ ೨೮,೧೦೦ ಕಿಮೀ (೧೭,೫೦೦ ಮೈಲಿಗಳು) ವೇಗದ ಗರಿಷ್ಠ ಮಟ್ಟ ತಲುಪುವುದು, ಉಪಗ್ರಹ ಈ ವೇಗದಿಂದ ಆಗುವ ಆಘಾತವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

ಉಪಗ್ರಹ ತನ್ನ ಜೀವಿತ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಪ್ರತಿಕೂಲವಾದ ವಾತಾವರಣದ ಏರು ಪೇರುಗಳು, ವಿಕಿರಣ ಮತ್ತು
ವಿಪರೀತ ತಾಪಮಾನ ಒಳಪಡುತ್ತದೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉಪಗ್ರಹದ ಜೀವಿತ ಅವಧಿ ೧೫ ರಿಂದ ೨೦ ವರ್ಷಗಳು. ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಉಡಾಯಿಸುವ ವೆಚ್ಚವು ಸಾಕಷ್ಟು ದುಬಾರಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ತೂಕವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಈ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು, ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರ ಬೇಕು ಮತ್ತು ಹಗುರವಾದ ಮತ್ತು ಬಾಳಿಕೆ ಬರುವ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರಬೇಕು.

ಒಂದು ಸಲ ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಉಡಾಯಿಸಿದ ನಂತರ ನಿರ್ವಹಣೆ ಅಥವಾ ದುರಸ್ತಿ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿಲ್ಲ ಹೀಗಾಗಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ತಯಾರಕ ಗುಣಮಟ್ಟ ಶೇಕಡಾ ೯೯.೯ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು
ಎಂದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ವಿಶೇಷ ಏಜೆನ್ಸಿಯಾದ ಇಂಟರ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಟೆಲಿಕಮ್ಯುನಿಕೇಶನ್ ಯೂನಿಯನ್ (ITU)
ಉಪಗ್ರಹ ಸಂವಹನವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ವಿಜರ್ ಲ್ಯಾಂಡಿನ ಜಿನೀವಾದಲ್ಲಿರುವ ITU ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಕಕ್ಷೀಯ ಸ್ಲಾಟ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅನುಮೋದಿಸುತ್ತದೆ.

ಪ್ರತಿ ಎರಡು ಅಥವಾ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ITU ವಿಶ್ವ ರೇಡಿಯೊ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಶನ್ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಶ್ವದ ವಿವಿಧ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ನಾನಾ ಆವರ್ತನವನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸುವ (assigning frequency) ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು
ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತದೆ. ಉಪಗ್ರಹ ಆಧಾರಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಭಾಗ ಒಂದು: ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಭಾಗ, ಇದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉಪಗ್ರಹವಾಗಿದೆ. ಉಪಗ್ರಹ ದ ಮುಖ್ಯ ಅಂಶಗಳು ಸಂವಹನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅತಿ ರೆಸಲ್ಯೂಶನ್ ಕ್ಯಾಮೆರಾ ಗಳು, ಸಿಗ್ನಲ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮತ್ತು ಮರುಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುವ ಆಂಟೆನಾಗಳು ಮತ್ತು ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಪಾಂಡರ್‌ಗಳು, ವಿದ್ಯುತ್ ಒದಗಿಸುವ ಸೌರ ಫಲಕಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿ ರುವ ವಿದ್ಯುತ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಉಪಗ್ರಹ ಚಲನೆಗೆ ರಾಕೆಟ್ ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳು ಇವೆ.

ಸರಿಯಾದ ಕಕ್ಷೆಯ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಮತ್ತು ಆ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಉಪಗ್ರಹಕ್ಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಚಲನೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬೇಕು. ಉಪಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೀಯ ಸ್ಥಾನದ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಸ್ಟೇಷನ್ ಕೀಪಿಂಗ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಪಗ್ರಹದ ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ಮಾಡಿದ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳನ್ನು ವರ್ತನೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉಪಗ್ರಹದ ಜೀವಿತಾವಧಿಯನ್ನು ಉಡಾವಣೆಗೆ ಮುಂಚೆ ಈ ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗೆ ತುಂಬಿಸಿದ ಇಂಧನದ ಪ್ರಮಾಣದಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಧನವು ಮುಗಿದ ನಂತರ, ಉಪಗ್ರಹವು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಿಂದ ಹೊರ ಹೋಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಅವಶೇಷಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸುತ್ತದೆ. ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿರುವ ಉಪಗ್ರಹವು ಅದರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಕೆಲಸ ನಿರ್ವಹಿಸಲು ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಈ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಿಂದ ಉಪಗ್ರಹದ ಸೌರ ಫಲಕಗತ್ತಿ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತವೆ.

ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದಾಗ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಉಪಗ್ರಹವು ಬ್ಯಾಟರಿಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಇದ್ದಾಗ ಸೌರ ಫಲಕಗಳಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ ಬ್ಯಾಟರಿಗಳನ್ನು ಪುನರ್ ಭರ್ತಿ
ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾಗ ಎರಡು: ನೆಲದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ವಿಭಾಗ, ಇದು ಸ್ಥಿರ ಅಥವಾ ಮೊಬೈಲ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ರೇಡಿಯೋ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಮಿಟರ್ / ರಿಸೀವರ್, ಪ್ಯಾರಾಬೋಲಿಕ್ ಆಂಟೆನಾ ಮತ್ತು ಪೂರಕ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಉಪವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ನೆಲದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮುಖ್ಯ ಭಾಗ. ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯ ಉಪಗ್ರಹದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಮನಿಸುವುದು, ಸ್ಥಾನದಲ್ಲುಂಟಾಗುವ ಏರು ಪೇರುಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸುವುದು. ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಉಪಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆಯ ದೂರವನ್ನವಲಂಬಿಸಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ೩ ವಿಭಿನ್ನ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು.

೧. ಕಡಿಮೆ ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆ (LEO – low Earth orbit), ಭೂಮಿಯಿಂದ ೫೦೦ ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ೧,೫೦೦ ಕಿ.ಮೀ ಎತ್ತರ, ೨. ಮಧ್ಯಮ ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆ (MEO – medium Earth orbit), ಭೂಮಿಯಿಂದ ೫,೦೦೦ ರಿಂದ ೧೨,೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ ಎತ್ತರ
೩. ಜಿಯೋಸ್ಟೇಷನರಿ ಅಥವಾ ಜಿಯೋ ಸಿಂಕ್ರೊನಸ್ ಕಕ್ಷೆ (GEO – geosynchronous), ಭೂಮಿಯಿಂದ ೩೫,೮೦೦ ಕಿ.ಮೀ ಎತ್ತರ, ಈ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಒಂದು ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ, ಭೂಮಿಯು ತನ್ನ ಅಕ್ಷದ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತಲು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಜಿಯೋಸ್ಟೇಷನರಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಒಂದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಇರುವಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೇವಲ ಮೂರು GEO ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಂದ ಜಾಗತಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು (global coverage) ಒದಗಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ. ಇದೇ ಜಾಗತಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ೧೦ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ LEO, LEO ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಔಉu ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಔಉu ಮತ್ತು Iಉu ನಲ್ಲಿನ
ಉಪಗ್ರಹಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂವಹನ ನಡೆಸಲು ಉಪಗ್ರಹಗಳ ನಡುವೆ ತಡೆರಹಿತ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು
ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಆಂಟೆನಾಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.

GEO ಉಪಗ್ರಹದಿಂದ ಪುಟಿದೇಳುವ ಸಂಕೇತವು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಉಪಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಬೆಳಕಿನ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿ ಸಲು ಸುಮಾರು ೦.೨೨ ಸೆಕೆಂಡ್ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಳಂಬವು ಧ್ವನಿ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ದೂರವಾಣಿಯಂಥ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲವು ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ತಂದೊಡ್ಡುತ್ತದೆ. GEO ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಸಿಗ್ನಲ್ ವಿಳಂಬವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೊಬೈಲ್ ಮತ್ತು ಧ್ವನಿ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ LEO ಅಥವಾ MEO ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.

GEO ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಸಾರ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳಿಗಾಗಿ (bZಠಿZ Zmmಜ್ಚಿZಠಿಜಿಟ್ಞo) ಬಳಸ ಲಾಗುತ್ತದೆ.

(ಮುಂದುವರಿಯಲಿದೆ)