ಮುನ್ನಡಿ

ವಿಜಯಕುಮಾರ್ ಎಸ್.ಅಂಟೀನ, ವಾಣಿಜ್ಯ ವರಿಷ್ಠರು 

ಬ್ರಿಟನ್, ಅಮೆರಿಕ ಮತ್ತು ಇತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರ ಚಳವಳಿ ಪ್ರಾಾರಂಭವಾಯಿತು. ರಾಬರ್ಟ್ ಓವೆನ್ 1771 ರಿಂದ 1858ರವರೆಗೂ ಇವರನ್ನು ಸಹಕಾರಿ ಚಳವಳಿಯ ಪಿತಾಮಹ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. 1844ರಲ್ಲಿ ರೋಕ್‌ಡೀಲ್ ಪಯೋನಿಯರ್ ಇಂಗ್ಲೆೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಾಂಕಾಷೈರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಸಹಕಾರಿ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಸ್ಥಾಾಪಿಸಿದರು, ಕಳಪೆ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮತ್ತು ಕಲಬೆರಕೆ ಆಹಾರ, ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಗೆ ಕೈಗೆಟುಕುವ ಪರ್ಯಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು, ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಇತರ ವಹಿವಾಟಿನಲ್ಲಿ ನೇಕಾರರು ಮತ್ತು ನುರಿತ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಗುಂಪು ಸಹಕಾರಿ ಸಮಾಜವನ್ನು ರಚಿಸಿತು.

ತಮ್ಮ ಸರಕುಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಅಂಗಡಿಯೊಂದನ್ನು ಸ್ಥಾಾಪಿಸಿದರು. ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘವನ್ನು 1905ರಲ್ಲಿ ಕಣಗಿನಹಾಳ್ ಗ್ರಾಾಮದಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ‘ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಹಕಾರಿ ಚಳವಳಿಯ ಪಿತಾಮಹ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಶ್ರೀ ಸಿದ್ದನಗೌಡ ರಾಮನಗೌಡ ಪಾಟೀಲ 1843 ರಿಂದ 1933ವರೆಗೂ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಏಷ್ಯಾಾದ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಕ್ಕೆೆ ಪ್ರಾಾರಂಭವಾಯಿತು. ಮೂಲತಃ ಜನರ ಚಳವಳಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ 1904ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರಕಾರ ನಂತರ ಪ್ರಾಾಂತೀಯ ಸರಕಾರಗಳು ಪ್ರಾಾರಂಭಿಸಿದವು.

1905 ರ ಮೈಸೂರು ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಗತಿಪರ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಮೈಸೂರು ಕಾಯಿದೆಯು 1912ರಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಾಪನೆಯಾದಂತೆ ಕೃಷಿಯೇತರ ಸಾಲರಹಿತ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಾಪಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅನುಷ್ಠಾಾನ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿಿ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ.

ಹಾಗೆಯೇ ಸಹಕಾರಿ ಚಳವಳಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇದು ಪಾಶ್ಚಿಿಮಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ವ್ಯಾಾಪಾರ ಸಂಸ್ಥೆೆಗೆ ಸಹಕಾರಿ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾಾರಂಭವಾಯಿತು. ಪ್ರಾಾಚೀನ ಗ್ರಾಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನರು ಪರಸ್ಪರ ಲಾಭಕ್ಕಾಾಗಿ ಪರಸ್ಪರ ಸಹಕರಿಸುತ್ತಿಿದ್ದರು. ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಸಹಕಾರಿ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಸ್ವಾಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಾತಂತ್ರ್ಯೋೋತ್ತರ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ಬ್ರಿಿಟಿಷರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪೂನಾದ ರೈತರು ಅತಿಯಾದ ಬಡ್ಡಿಿದರಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸುವುದಕ್ಕಾಾಗಿ ಹಣ ಸಾಲಗಾರರ ವಿರುದ್ಧ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದರು. ನಂತರ ಬ್ರಿಿಟಿಷ್ ಸರಕಾರವು ಡೆಕ್ಕನ್ ಕೃಷಿ ಪರಿಹಾರ ಕಾಯಿದೆ, 1879, ಭೂ ಸುಧಾರಣಾ ಸಾಲ ಕಾಯಿದೆ, 1883, ಕೃಷಿ ಸಾಲ ಸಾಲ ಕಾಯಿದೆ, 1884 ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಸಾಲ ಸಂಘಗಳ ಕಾಯಿದೆ 1904 ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿತು. 1904 ರ ಅಕ್ಟೋೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ‘ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಕ್ರೆೆಡಿಟ್ ಸೊಸೈಟಿ’ ಅನ್ನು ಮದ್ರಾಾಸ್ ಪ್ರೆೆಸಿಡೆನ್ಸಿಿಯ ಕಾಂಜೀವರಂನಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಸ್ವಾಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆೆಗಳು ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆಗಳ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಯಿತು.

ಮುಂದೆ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆೆಗಳಿಂದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ತರಲು ಗಾಂಧೀಜಿ ‘ಗ್ರಾಾಮ ಸ್ವರಾಜ್’ ಅನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು. ಗ್ರಾಾಮಗಳ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿಿತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆೆಗಳಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿದರು. ವ್ಯಕ್ತಿಿಗಳ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಆದಾಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಉದ್ಯೋೋಗ ಅರಸುತ್ತಿಿರುವ ನಗರಗಳಿಗೆ ಗ್ರಾಾಮೀಣ ವಲಸೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.

ಸಹಕಾರಿ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಮತ್ತು ಜನರು ಅದರ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ, ಗುಡಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವುದರ ಬಗ್ಗೆೆ, ಒಕ್ಕೂಟಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಲು ನಿರುದ್ಯೋೋಗಿ ಯುವಕರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿದರು. ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆೆಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಅವರ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು 1942ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಹರಿಜನ್ ಪತ್ರಿಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಭಾರತವು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಹಕಾರ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 10 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ರೈತರು ಒಂದಲ್ಲಾ ಒಂದು ಸಹಕಾರ ಸಂಘದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಜನರಿಗೆ ಸ್ಪಂದಿಸುವ ಸಾಂಸ್ಥಿಿಕ ರಚನೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವುದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಮಾಜಗಳನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಿಯುತ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿದೆ. ಈ ವಿಶಾಲವಾದ ಸಹಕಾರ ಜಾಲವು ಬಲವಾದ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಗ್ರಾಾಮೀಣ ಭಾರತವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಅಡಿಪಾಯವಾಗುವುದರಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹವಿಲ್ಲ.